3. Y. Alimjonova a. Tо‘laganov

«‘CHKINING О‘CH OLISHI»
Bir bor ekan, bir yо‘q ekan, baland tog bag‘rida serо‘t, kо‘m - kо‘k 
^odiyda bir echki о‘z bolalari bilan yashar ekan.
Birinchi bolasi Bulbuli,
106

---

Ikkiichi Gulsari, Uchinchi 
Sarguli, Trtinchisi Xamirgurush, 
Beshinchisi Mirzaxurush, Oltinchisi 
Lolakizg‘aldok ekan.
Echki xar kuss tog‘ bagridagi о‘tlokqa о‘tlagani chiqib ketar ekan. 
Bolalariga esa eshikni ichkarndan tanbalab olishini, uydai hech kayeqqa 
chikmasdikni taynnlar ekan.
Shundan keyin kо‘m - kо‘k о‘tloqdagi bara о‘tlardan gо‘yib - tо‘yib 
yer, baland tog bag‘ridagi sharkirab okib tushayotgan shishadek tiniq buloq 
suvlaridan konib - konib ichar ekan. Bolalari uchun tog‘dagi qalin, bara 
о‘tlardan yig‘ib qopga solib ularni kо‘tarib uyga kaytar ekan:
Bulbulijon bolam, Sarguljon 
bolam, Gulsarijon bolam, 
Mirzaxurush bolam, 
Xamirturush bolam, 
Lolakizg‘aldoq bolam, Och 
eshikni jon bblam. Qopim 
tо‘la о‘t keltirdim. Och 
eshikni jon, bolam! Och 
eshikni jon, bolam!
Shunda echkilar kuvonib, eshikni ochar ekanlar. Ona echki 
keltirgan maysa о‘ti va shirin suti bilan bolalarini xо‘p tо‘yg‘izar ekan, 
sо‘ngra ularni yalab - yulqab, erkalatib uxlatar ekan.
Ular shuncha rohatda yashab yurganlarida boshlariga bir ish 
tushibdi.
Bu yaqindagi g‘orda bir bо‘ri paydo bо‘libdi. Ona о‘tloqda о‘tlab 
yurgan paytda bо‘ri xam uyqusidan uyg‘onibdi va rohat qilib 
kerishibdi.
U tumsiug‘ini yukori kо‘tarib havoni iskabdi va uvо‘llab 
yuboribdi.
Auuuvv! Echki isi kelyapti. Shu yakin о‘rtada echkilar borga 
о‘xshaydi, qornim ham ochgan edi, chunki soqol befahmlarni maza
_1LIbDI-
О‘tlab yurgass ona echki о‘ziga karab kelayotgan bо‘ripi kо‘rib, 
^lkasidagi о‘tni bir chekkaga qо‘yibdi -da iayzaga о‘xsnash shoxdi 
kallasini bо‘ri tomonga qaratib olibdi.
Ayer bо‘ri echkini chalgitib, uning yon tomonidai yakinlasnmoqchi 
ekas! ona echki о‘zini о‘nglab, bо‘rinp shunday suzibdiki, о‘tkir s-
sayzadek shoxining uchlari bо‘rining qornini yorib yuborishga oz
qolibdi.
Shoshmay tur, la’nati, sen bilan boshkacha gaplashaman - debdi
chetlanib bо‘ri.
Echki uyga qaytibdi. Bо‘ri ham uning orqasidan korama - kora 
boribdi. Echki о‘z uyiga yaqiplashib mayin ovoz bilan bolalarini erkalao 
chakirib eshikni ochishlarini sо‘rabdi.
Bulbulijon bolam, Sarguljon 
bolam, Gulsarijon bolam, 
Mirzaxurush bolam, 
Xamirturush bolam, 
Lolaqizg‘aldoq bolam, Och 
eshikni jon bolam.
Qopim tо‘la о‘t keltirdim. 
Och eshikni jon, bolam!
Bolalari eshikni ochibdilar, ona echki ichkariga kiribdi.
Bolalarim - debdi echki, endi ehtiyot bо‘linglar, о‘tlog‘imizda bir 
yovuz bо‘ri paydo bо‘libdi. U menga hujum qildi, men zо‘rg‘a kutulib 
koldim. Men yо‘k paytimda eshikka chiqmanglar, tagin bо‘ri kelib sizlarni 
yeb ketmasin.
Ertasiga ona echki о‘tlagani ketganda bо‘ri echkshshng uyiga 
kelibdi, xuddi ona echkidek eshikni taqillatibdi va qо‘pol xirildok °voz bilan 
ashula boshlabdi.
Bulbuli bolam, 
Lolaqizg‘aldoq bolam, 
Orqam tо‘la о‘t opkeldim.
108

---

Och eshikii och bolalarim!
Echki bolalari: «Bu xirildok tovush bilai ashula^ aytayotgai knm?» - 
dsb sо‘rabdilar.
Men oyilarpng bо‘laman - debdi bо‘rp.
Pо‘q, sen bizni onamiz emassan, onamizling ovozi sspikpga 
о‘xshash xirildoq emas deb, eshpkni ochmabdilar.
Shunda bо‘ri hech-narsa qilolmay. garvuzi kо‘ltngidan tushib kaytib 
ketibdi.
V shu ketgancha tо‘g‘ri tog‘ bagriga katta archa tagiga borib о‘tirib, 
echki bolalarini kanday kilib kо‘lga tushirish xakida о‘y.tay boshlabdi.
О‘ylab - о‘ylab oxiri yо‘l topibdi. U tiniq buloq suviga tushib, tanasini 
qurimasdan turib tog‘lar orasidagi ohaklik joyga boribdi va kukundek 
bо‘lib yotgan oxakning ustiga ag‘anab olibdi. Shunda uning junlari huddi 
ona echkining juniga о‘xshabdi va ona echkining uyiga kelibdi.
Eshik tirqishidan qarasa, uyda echki. bolalari о‘ynab yurgan ekanlar. 
Shu vakt eshik oldiga kelibdi -da, eshikni takillatibdi. Ovozini ona 
echkinikiga о‘xshatib ashula boshlabdi.
Bulbulijonim bolam, 
Sargulijon bolam, Gulsarijon 
bolam, Xamirturush bolam, 
Lolaqizg‘aldoq bolam, Och 
eshikni jon bolam.
Qopim tо‘la о‘t keltirdim. 
Och eshikni jon, bolam!
Echki bolalari о‘z onalarining tovushiga о‘xshagan bu tovushni 
eshitib, sevinib eshik oldiga kelibdilar. Gulsarijon eshik zanjirini endigina 
tushurgan ekan hamki, sabri chidamagan bо‘ri bor kuchi bilan ichkariga 
intilibdi... Qochinglar bо‘ri ekan, deb kichkiribdi Sarguljon va о‘zn о‘sha 
zahoti orqasiga berkinibdi.'"
Qolganlari esa duch ke.tgan joyga biri о‘choqning ichiga, biri 
uyning tokchasiga berkinibdi. Bо‘ri uchta echki bolasini yeb, chiqib 
ketibdi.
Bir ozdan sо‘ng echki о‘tloqdap qaytib kslibdi, uyshshg zshigp ochiq, 
uyda hamma narsa agdar - tо‘ntar bо‘lganniii kо‘ribdi.
Uyga kprsa, hech ki.m yо‘q, u titrok tovush bi.tai bolalarppi 
chakiribdn.
Ikkinchi qayta chakirganda taxmonga, tandir ichiga va eshik orkasiga 
yashiriigan uch bolasi paydo bо‘libdi. Ular okalariga yiglab - smqtab 
bо‘lgan vokeani aytib beribdilar. Ona echki katgik kayguribdi. u bо‘rpdan 
kanday qilib о‘ch olish yо‘lshsh izlay boshlabdi. U о‘ylab - о‘ylab oxiri bir 
yо‘l topibdi.
Echkshshng hovlisida eski о‘rasi bor ekan. Echki bu о‘raga о‘t bkibdi, 
olov shoxcha chо‘g‘ bо‘lgach о‘raning \xtiga sholcha yozibdi. Sholcha 
ustiga kо‘rpacha solib, uning ustiga dasturxon szibdi. О‘zp esa о‘sha 
■zaxoti kozon- tovoqka unnab, osh harakatiga tushibdi, oshga guruch solib 
damlabdi. Bolalarini uyda koldirib, о‘zi bо‘rini izlab ketibdi.
Kadirib - kidirib uni topibdi. Echki unga ta’zim qilib salom beribdi va 
kо‘lini kо‘ksiga kо‘yib bо‘ri aka, kecha men yо‘qligimda bolalarimdan 
uchtasini qandaydir noma’lum mahluq yeb ketibdi, men shunga xudoyi 
qilgan edim, agar janobingizni kо‘ngillari tilasa bizning uyga qadam ranjida 
qilsalar.
Rozi bо‘lgan bо‘ri echkining uyiga kelibdi. Nozi - ne’matlar bilan 
tо‘la dasturxonni kо‘rgan bо‘ri, о‘ra ustiga soliigan kо‘rpacha ustiga о‘tirar 
ekan, bо‘yra о‘pirilib о‘ra ichiga tushibdi. Laqqa chо‘g‘ \stiga tushgan bо‘ri, 
birdan dodlab yuboribdi, u qattiq kichqirib, oxiri azob bilan jon beribdi. 
Echki omon qolgan botalari bilan tinch omon yashabdi.