303-guruh talabasi saydullayeva davlatoyning ‘‘o’zbek adabiy tili tarixi’’ fanidan ‘‘shajarayi turk’’ asari bo’yicha tayyorlagan slaydi

Uygʻur eli - maʼnosi ʼʼ yopishgʻur ʼʼ . Qoraxonning oʻgʼli Oʻgʻuzxon bir elni birlashtirib shunday atagan. ʼʼShajarai turkʼʼ da bir qator tarixiy va afsonaviy shaxslar hamda ayrim laqab nomlari ham izohlanadi: Shish - paygʻambar nomi. Asarda quyidagicha izohlanadi: '' Shishning maʼnosi Haybatulloh temak boʻlurʼʼ Anush- Shish paygʻambarning oʻgʻli. Bu nom quydagicha izohlangan:"Anushning maʼnosi sodiq temak boʻlur ʼʼ . Debboqoʻyxon - ʼʼYofas avlodidan Toʻtakning nabirasi, Ablachaxonning oʻgʻli. Oʻlar vaqtinda Debboqoʻyxonni oʻrnida oʻlturdi. Debning maʼnosi taxtning yeri, boqoʻyning maʼnosi el ulugʻi temak boʻlur. Baʼzi soʻzlarning turk, tojik, arab, moʻgʻul tillaridagi maʼnolarini qiyosiy yoʻsinda sharhlaydi: ʼʼ Oqib boraturgʻan ulugʻ suvni turkiy tilinda soy der. Tojik kichikin rus va uluqin rudxona der va arab vodiy der, Moʻgʻul Muran derʼ

Jumladan, rus tarixiy adabiyotlarida xorijiy tillardan tarjima qilingan asarlar qatoriga 1770-yildan «Shajarayi turk» asari ham qo’shildi. Muallifning «Shajarai turk» asari 1825-yilda Qozonda Rumyansev, 1854- yilda G.S.Sablukov, 1871-yilda P.I.Demizonlar tomonidan, «Shajarai tarokima» asari esa 1898 va 1966-yillarda bir necha marotaba rus tilida nashr etildi. «Shajarayi turk»ning rus tiliga tarjimasi Rossiya oliy o’quv zortlarida Sharq xalqlari tarixi va tilini o’qitish ishiga ham ijobiy ta’sir etdi. Masalan, Qozon Davlat dorilfununining professori I.N.Berezin turkiy xalqlar tarixini o’qitishda Abulg’ozining asarlariga ham tayangan: «Turk xrestomatiyasi» nomli kitobi va dorilfunun talabalariga o’qigan ma’ruzalarida «Shajarayi turk» tayanch manbai bo’lib xizmat qilganligini olimning o’zi ta’kidlaydi. Abulg’ozining «Shajarai tarokima» va «Shajarai turk" asarlariga ular xususida ilmiy izlanishlar olib borgan olimlardan Munis va Ogahiyning ’’Firdavs-ul-iqbol’’ asarida S.P.Tolstov «Qadimgi Xorazm madaniyatini izlab» nomli kitobida, Ya.G’.G’ulomov «Xorazmning sug’orilish tarixi Bayoniy esa «Shajarai Xorazmshohiy» kitobida nihoyatda yaxshi fikrlar