304 guruh f. I. Sh: Yo’ldasheva maftuna fan nomi: kimyo o’qitish metodikasi mavzu: Kimyo darslariga axborot tеxnologiyalarini joriy qilish

(4-slayd)

III. Yangi mavzu bayoni (15 min)
Olinishi. Kislotalarni quyidagi usullar yordamida olinadi:

1. 
   Kislorodsiz kislotalarni metallmaslarning vodorod bilan ta’sirlashuvi mahsulotlarini suvda eritib olish mumkin: (8-slayd)
   

H₂ + Cl₂ = 2HC1 (suvdagi eritmasi xlorid kislota);
H₂ + S = H₂S (suvdagi eritmasi sulfid kislota).

2. 
   Kislorodli kislotalarni kislotali oksidlar bilan suvning o‘zaro ta’siri natijasida olish mumkin: (9-10-slaydlar)
   

P₂O₅ + 3H₂O = 2H₃PO₄; SO₂ + H₂O = H₂SO₃.

3. 
   Kislotalarni ularning tuzlariga boshqa kislotalarni ta’sir ettirib olish mumkin: (11-slayd)
   

2CH₃COONa + H₂SO₄ = 2CH₃COOH + Na₂SO₄;
NaCl + H₂SO₄(kons.) = NaHSO₄ + HCl↑;

Fizik xossalari. Kislotalar qattiq (borat, ortofosfat kislotalari), suyuq (sulfat, nitrat kislotalar) bo‘lishi mumkin. Ularning ko‘pchiligi suvda yaxshi eriydi va ayrim gazlarning (vodorod xlorid HCl, vodorod bromid HBr, vodorod sulfid H₂S) suvda eritmalari ham kislotalar bo‘lib hisoblanadi. Kislota molekulalarida vodorod kislota qoldiqlari bilan bog‘langan holda bo‘ladi. (12-13-slaydlar)

Kimyoviy xossalari. Kislotalarning kimyoviy xossalari ularni ancha faol moddalar ekanligini ko‘rsatadi:
Laboratoriyada kislotalar bilan ishlaganda qanday texnika xavfsizlik qoidalariga amal qilish kerak? (14-15-slaydlar)

1. 
   Kislotalar ko‘p indikatorlar rangini o‘zgartiradi. Masalan, quyidagi jadvalda indikatorarning kislotalar ta’sirida rang o‘zgartirishlari keltirilgan.
   

(Laboratoriya ishi asosida ko’rsatib boriladi) (16-17-slaydlar)

Indikator nomi	Neytral eritmadagi rangi	Kislota eritmasidagi rangi
Lakmus	Binafsha	Qizil