32-mavzu. Bolalardagi agrеssivlik holatlari Reja
Irodaning nerv-fiziologik asoslari
Download 1.26 Mb.
|
32-34
- Bu sahifa navigatsiya:
- Irodaviy sifatlar, tuzilishi va talqini
|
1.Irodaning nerv-fiziologik asoslari
I M Sechenovning so’zlari bilan aytganda har qanday xatti-harakatning dastlabki sababi tashqi hissiy qo’zgalishdir. Keyinchalik xayot tajribasi asosida ko’pgina xatti-harakatlar bevosita hissiy qo’zgalmasdan unga qarama-qarshi tarzda amalga oshiriladi. Tashqi qo’zgatuvchi masalan, televizor kishini qiziqarli eshiltirishni tomosha qilishga undaydi, u bo’lsa burch xaqidagi yoki ish bajarilmay qoladigan bo’lsa ro’y beradigan noqulay oqibatlar haqidagi fikrga amal qilib, ishlash uchun o’tiradi. Irodaviy harakatning fiziologik asosi miya po’stlogida avvalgi tajriba natijsida ilgari xosil nerv aloqalarining ikkinchi signal sistemasidir. Bu sistemalar irodaviy harakat paytiga kelib qo’zg’algan bo’ladi. Bu esa ayrim harakatlarni amalga oshirishga imkon beradi, natijada kishi o’zini, garchi televizordagi eshiltirish qiziqarli bo’lsa ham uni ko’rishga emas, balki ishlashga majbur qiladi. Qo’zgatuvchi vosita so’z irodaviy harakatda alohida o’rin egallaydi. So’z kishiga tashqaridan ta’sir qiladigan signal bo’lishi mumkin. lekin u ko’pincha kishining o’zo’ziga ichki talabi, mustaqil buyrug’i ham hisoblanadi. Hamma hollarda ular javob tariqasida ixtiyoriy harakat uchun real qo’zgatuvchi bo’ladilar. Qo’zgalishning barqaror manbai mavjud bo’lganda kishi o’z oldiga qo’yilgan maqsadiga erishadi. Bizning harakatlarimizni boshqarib turadigan miya xujayralari katta yarim sharlar po’stlog’idagi boshqa xujayralar bilan hamisha bog’langan bo’ladi. Katta yarim sharlar po’stlog’idagi tormozlanish jarayonlari ortiqcha ixtiyorsiz harakatlarni to’xtatib qoladi. Irodaviy sifatlar, tuzilishi va talqini Kishi faoliyati jarayonida irodaviy xatti-harakatlarni amalga oshirar ekan, o’zida o’z shaxsini xarakterlab beradigan va hayoti hamda mehnati uchun juda katta axamiyatga ega sifatlarni xosil qiladi. Ayrim xususiyatlar kishini yanada faol qiladi, bu hoi yarim sharlar po’stlog’ida qo’zgalish jarayonlarining ustunlik qilishi bilan bog’langan bo’ladi. Boshqa sifatlar yoqimsiz psixik jarayonlarga va harakatlarga xalaqit berishda ularni to’xtatib qolishda, yo’q qilishda namoyon bo’ladi. 1. Faollik bilan bog ‘!iq bo lgan sifatlarga qat lylik, dadillik, sabot-matonat, mustaqill’tk kiradi, Download 1.26 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|