32-mavzu. Bolalardagi agrеssivlik holatlari Reja


Irodaning nerv-fiziologik asoslari


Download 1.26 Mb.
bet5/11
Sana28.02.2023
Hajmi1.26 Mb.
#1237791
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
32-34

1.Irodaning nerv-fiziologik asoslari
I M Sechenovning so’zlari bilan aytganda har qanday xatti-harakatning dastlabki sababi
tashqi hissiy qo’zgalishdir. Keyinchalik xayot tajribasi asosida ko’pgina xatti-harakatlar
bevosita hissiy qo’zgalmasdan unga qarama-qarshi tarzda amalga oshiriladi. Tashqi
qo’zgatuvchi masalan, televizor kishini qiziqarli eshiltirishni tomosha qilishga undaydi, u bo’lsa
burch xaqidagi yoki ish bajarilmay qoladigan bo’lsa ro’y beradigan noqulay oqibatlar haqidagi
fikrga amal qilib, ishlash uchun o’tiradi.
Irodaviy harakatning fiziologik asosi miya po’stlogida avvalgi tajriba natijsida ilgari xosil
nerv aloqalarining ikkinchi signal sistemasidir. Bu sistemalar irodaviy harakat paytiga kelib
qo’zg’algan bo’ladi. Bu esa ayrim harakatlarni amalga oshirishga imkon beradi, natijada kishi
o’zini, garchi televizordagi eshiltirish qiziqarli bo’lsa ham uni ko’rishga emas, balki ishlashga
majbur qiladi. Qo’zgatuvchi vosita so’z irodaviy harakatda alohida o’rin egallaydi. So’z
kishiga tashqaridan ta’sir qiladigan signal bo’lishi mumkin. lekin u ko’pincha kishining o’zo’ziga ichki talabi, mustaqil buyrug’i ham hisoblanadi. Hamma hollarda ular javob tariqasida
ixtiyoriy harakat uchun real qo’zgatuvchi bo’ladilar. Qo’zgalishning barqaror manbai mavjud
bo’lganda kishi o’z oldiga qo’yilgan maqsadiga erishadi. Bizning harakatlarimizni
boshqarib turadigan miya xujayralari katta yarim sharlar po’stlog’idagi boshqa xujayralar
bilan hamisha bog’langan bo’ladi. Katta yarim sharlar po’stlog’idagi tormozlanish jarayonlari
ortiqcha ixtiyorsiz harakatlarni to’xtatib qoladi.
Irodaviy sifatlar, tuzilishi va talqini
Kishi faoliyati jarayonida irodaviy xatti-harakatlarni amalga oshirar ekan, o’zida o’z
shaxsini xarakterlab beradigan va hayoti hamda mehnati uchun juda katta axamiyatga ega sifatlarni xosil qiladi. Ayrim xususiyatlar kishini yanada faol qiladi, bu hoi yarim sharlar
po’stlog’ida qo’zgalish jarayonlarining ustunlik qilishi bilan bog’langan bo’ladi. Boshqa sifatlar
yoqimsiz psixik jarayonlarga va harakatlarga xalaqit berishda ularni to’xtatib qolishda, yo’q
qilishda namoyon bo’ladi.
1. Faollik bilan bog ‘!iq bo lgan sifatlarga qat lylik, dadillik, sabot-matonat, mustaqill’tk
kiradi,

Download 1.26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling