3. Stratosfera- dengiz satxidan 100 km balandlikkacha.
4. Litosfera - dengiz satxidan 15 km yukorigacha va 25 km
chukurilikkacha bo’lgan kuruklikdir.
5. Atmosfera – 25 km dan 100 km balandlikkacha.
6. Gidrosfera – dengiz satxidan okean tubigacha.
Ozon ekrani (25 km balandligi) ko’p mikdorda tirik organizmlarga zararli ta’sir kursatuvchi kosmik va ultrabinafsha nurlarning asosiy kismini yer yuzasiga o’tkazmaydi. Biosferaning eng yukorigi chegarasida nokulay sharoitlarga o’ta chidamli bakteriya va zambruglar sporalari uchraydi. Shuningdek xaet gidrosferaning xamma kismida, xatto eng chukur 22 km. gacha bo’lgan joylarda xam uchraydi.
Xaѐt yerning kattik kobigi litosferaning 3-4 km chukurlikkacha bo’lgan masofada tarkalgan. U yerlarda anaerob bakteriyalar yashaydi.
Biosfera energiyani tashkaridan quѐshdan olgani uchun ochik sistema hisoblanadi. Shuningdek tirik organizmlar moddalar davriy aylanishini idora kilib sayѐrani yuzasini uzgartiruvchi kuchli geologik omil hisoblanadi.
Biosfera funktsional nuktai nazardan bir necha katlamlardan tashkil topgan. Bular xakikiy biosfera (eubiosfera) - Tirik organizmlar tasodifiy uchraydigan para va meta biosfera - tirik organizmlar uchraydigan apo va abiosferalarga ajratish mumkin.
Biosfera yer sharidagi eng yirik ekotizim deb karalib bir qancha kenja tizimlarga bo’linib ketadi. Bular kuruklik va suv xavzalari, okeanlar, litosferaning yukorigi katlami, atmosferaning kuyi katlamlari bo’lsa, kuruklikda sifatida biogeografik sifatida oblastlar tabiiy poyalar, bioomilar, landshaftlar zonalar xokazolarga ajratib yuboriladi.
Biosferani yana 3 kismga tirik moddalar, o’lik moddalar va oraliq moddalarga xam ajratiladi.
Tirik modda – sayeramizdagi barcha tirik organizmlar yigindisidir.
O’lik modda – uning xosil bo’lishida tirik organizmlar kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
