3A-guruhi talabasi Jumaqulov Akmalning

Tor ko’nikmalar deganda, talabaning bITTa ob‘ekt (asbob, jism, hodisa) bilan bir tomonlama tugallangan ishni bajarish qobiliyatini, boshqa biror asosga ko‘ra o‘xshash bo‘lgan ob‘ektlar bilan bog‘lash bo‘lmagan holda tushuniladi. Faoliyat mazmuni o‘zlashtiruvchi tomonidan faqat aynan sh‘u ob‘ektga taalluqli jarayon deb qabul qilinadi. Masalan, jilgichli reostat bilan ishlashda o‘quvchilar reostatdagi 0,5A; 100 Om, cho‘g‘lanma lampani o‘rganish‘da 220V, 40Vt belgilash‘lar bilan tanishadi. Bunda o‘quvchilarda reostat va lampadagi belgilash‘larni o‘qish va ularni amaliyotda qo‘llash‘ kabi tor ko‘nikmalar shakllanadi, lekin o‘quvchilar bu belgilashlar orasidagi aloqalarni va asboblardan foydalanish‘ shartlarini ko‘rmaydi. Har xil o‘xshash ob‘ektlar bilan ishlashdagi harakatlar va amallar asosan o‘zgarmaganligi (saqlanganligi) sababli, bunday faoliyatni bir necha takrorlash‘lardan keyingina o‘quvchilar (talabalar) ulardagi umumiylikni ko‘ra bosh‘laydi. O‘xsh‘ash‘ ob‘ektlar bilan ish‘lash‘ jarayonida, tor ko‘nikmalar anglangan umumiylik ta‘sirida qayta sh‘akllanadi. SH‘uni aytib o‘tish‘ kerakki, eksperimental ko‘nikmalarning ko‘p qismini tor ko‘nikmalar tashkil qiladi.
Keng ko’nikmalar: o‘quvchining o‘xshash ob‘ektlar bilan turli bog‘lanishda (aloqalarda) faoliyat bajarish qobiliyatini tavsiflaydi, bunday ko‘nikmalar torko‘nikmalarga xos bo‘lgan amal va harakatlarni sintez qilish natijasida hosil bo‘ladi. Masalan, o‘quvchilar reostat, lampadagi belgilashlarni o‘qish va tatbiq qilish kabi tor ko‘nikmalarni o‘zlashtirgandan so‘ng, ular shunday ishlarni dazmol, payvand kabi asboblar ustida bajaradilar. Asta-sekin bunday belgilashlar, barcha asboblarda mavjud ekanligini va aynan shularning asbob pasporti deb nomlanishini anglaydilar (asbobni tavsiflovchi muhim kattaliklarni ko‘rsatish, barcha fizik asboblar uchun umumiydir). Shunday qilib, tor ko‘nikmalar (reostat, lampa va boshqa asboblardagi belgilashlarni o‘qish va tatbiq qilish) keng sodda ko‘nikmaga - asbobning pasport ma‘lumotlarini o‘qish va shunga asoslangan holda keng murakkab ko‘nikma - asboblardan foydalana olish ko‘nikmasiga o‘tadi. Tor ko‘nikmalardan kengroqlariga o‘tish, ayniqsa, o‘lchash amallarini shakllantirishda yaqqol kuzatiladi. Bunday o‘tishlar tarqoq, ya‘ni asta-sekinlik bilan, har xil talabalarda turlicha ro‘y berishi mumkin. Maqsadli, tashkiliy rahbarlik qilish asosida amallar va harakatlarning umumiy ekanligini ko‘rsatish, kelgusida o‘xshash hollarga ko‘chirish, bu jarayonni jadallashtiradi, samaradorligini oshiradi.
Lokal faoliyat deyilganda uni nisbatan tugallangan va yaxlit deb qarashga imkon beradigan asosiy komponentlarini (maqsadni, unga erishishni bilish, xulosalarni ifodalash va boshqalar) qamrab olgan jarayon tushuniladi. Sodda ko‘nikma deb harakatni ko‘chirishga asoslangan lokal faoliyatni bajarish qobiliyatiga aytiladi. Sodda ko‘nikmalarni shakllantirishda, nazariya, instruktiv xarakterdagi bilimlarga nisbatan kamroq ishlatiladi. Ular orasidagi nisbat turli sodda ko‘nikmalar uchun turlicha bo‘ladi. Ba‘zi bir sodda ko‘nikmalar, ayniqsa harakat manbai (motor) mavjud bo‘lganlari, turg‘un sharoitlarda faoliyatning takrorlanishi bilan ong tomonidan kam nazorat qilinadi, ya‘ni u malakaga aylanadi.