4- amaliy Qurilish maydonining tuproq ishlari xajmini xisoblash

2.1. O’yilma va ko‘tarma hajmlarini hisoblash.
To‘rt yoqli prizmalar usulida
To‘liq to‘rtburchak yoki kvadrat bilan chegeralangan o‘yilma va ko‘tarma hajmini quyidagicha aniqlanadi:


(1.9)

Bu yerda A - to‘rtburchak yoki kvadrat yuzasi, m² .

h₁ ÷ h₄ - to‘rtburchak yoki kvadrat cho‘qqilarining ishchi belgilari, m.
Nol chizig‘i kesib o‘tganda hosil bo‘ladigan shakllar (uchburchak, trapetsiya va beshburchak ) bilan chegeralangan o‘yilma va ko‘tarma hajmi quyidagicha aniqlanadi (7-rasm).
Uchburchak uchun (1.10)
Trapetsiya uchun (1.11)

Beshburchak uchun (1.12)


1–jadval. Maydonni tekislashda bajariladigan yer ishlari hajmi

Uchastkalar raqami	O’yilmaga tegishli grunt hajmi, m^3	Ko‘tarmaga tegishli grunt hajmi, m^3
1
2
3
.....
n-1
n
Jami

1. 
   

Loyiha belgisiga tuzatma kiritish

2. 
   

1–jadvaldagi jamlangan o‘yilma hajmi ( ) va ko‘tarma hajmi ( ) orasidagi farq ( ) 5% dan ortib ketmasligi kerak, ya’ni:
(1.13)

Agar bu farq 5% dan ortib ketsa (1.5) ifoda orqali hisoblangan loyiha belgisiga ( ) tuzatma kiritiladi. Tuzatilgan loyiha belgisi quyidagicha aniqlanadi:

(1.14)
bu yerda – tuzatma, m; o‘yilma va ko‘tarma hajmlari orasidagi farq, m³ tekislanadigan maydon yuzasi, m² (maydon perimetridan tashqaridagi qiyaliklar yuzalari hisobga olinmaydi).
Agar ko‘tarma hajmi o‘yilma hajmidan ortiq bo‘lsa ning ishorasi manfiy (–), aksincha o‘yilma hajmi ko‘tarma hajmidan ortiq bo‘lsa musbat (+) qilib olinadi.
Tuzatilgan loyiha belgisi aniqlangach, ishchi belgilari va grunt hajmlarini hisoblash ishlari qaytadan bajariladi.