T a' r I f. Uchta yassi burchakdan va har bir yarim to'g'ri chiziqlar juftlari orasidagi yarim tekisliklarning qismlaridan tashkil topgan shakl uch yoqli burchak


Download 1.03 Mb.
bet1/3
Sana24.12.2022
Hajmi1.03 Mb.
#1062274
  1   2   3
Bog'liq
kurs ishi o\'zbekchasi




T a' r i f. Uchta yassi burchakdan va har bir yarim to'g'ri chiziqlar juftlari orasidagi yarim tekisliklarning qismlaridan tashkil topgan shakl uch yoqli burchak deyiladi.
S — uch yoqli burchakning uchi, a, b, c yarim to'g'ri chiziqlar uning qirralari, tekis burchaklar va qirralar bilan chegaralangan tekisliklar qismlari uch yoqli burchakning yoqlari (tomonlari) deyiladi. Uch yoqli burchaklar tomonlarining (yoqlarining) har bir jufti ikki yoqli burchak hosil qiladi. Ular a qirradagi, b qirradagi va c qirradagi ikki yoqli burchaklardir.

T e o r e m a (kosinuslar formulasi). Agar  uch yoqli burchakning yassi burchaklari, A, B, C — ular qarshisidagi ikki yoqli burchaklar bo'lsa,
cos  = cos  cos  + sin  sin  cos C
munosabat bajariladi.
I s b o t i. Uch yoqli burchakning c qirrasida ixtiyoriy C nuqtani olamiz va CB c, CA c to'g'ri chiziqlarni o'tkazamiz (15.15-chizma), bunda A va B nuqtalar CA va CB perpendikularlarning a va b qirralar bilan kesishgan nuqtalaridir. A va B nuqtalarni tutashtirib,  ABC ni hosil qilamiz. Kosinuslar teoremasiga ko'ra,  ABC dan
AB2 = AC2 + BC2 - 2A BC CC
va  ABO dan
AB2 = A02 + BO2- 2AO BO cos
munosabatlarga ega bo'lamiz. Bu tengliklarning ikkinchisidan birinchisini ayiramiz:
AO2 +B02-AC2-BC2+2AC BC cosC-2AO BO • cos = 0. (1)
 ABC va  ABO to'g'ri burchakli bo'lganligidan,
AO2 -AC2= OC2 va BO2 - BC2 = OC2 (2)
bo'ladi. U holda (1) va (2) tengliklardan
AOBOcos = OC2 + ACBCcosC

ifodani hosil qilamiz. Lekin



 = cos ,  = cos ,  =sin =sin
ekanligini hisobga olsak, talab qilingan
cos  = cos  • cos  + sin  • sin  • cos C (3)
formulani olamiz. (3) tenglik uch yoqli burchak uchun kosinuslar formulasi deyiladi.
Teorema (sinuslar formulasi). Agar  uch yoqli burchakning yassi burchaklari, A, B, C ular qarshisidagi ikki yoqli burchaklar bo'lsa ,
 = =

Download 1.03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling