4 – Ma’ruza Mavzu: Ishqalanish kuchi ta’siridagi jismlarning muvozanati

6- masala. Agar radiusi R ga teng bo‘lgan tsilindrning dumalab ishqalanish koeffitsienti k bo‘lsa, u qanday a - burchakli qiya tekislik ustida, dumalanmasdan muvozanat holatini ushlab tura oladi (62-shakl).
Echish. Avvalo muvozanatning chegaraviy a=a₁ qiymatini aniqlaylik. Tsilindrning og‘irlik kuchini -ni va tashkil etuvchilarga ajrataylik (62- shakl). U holda suruvchi kuchning qiymati Q_cheg=R₁=Rsina₁ va normal reaktsiya N=R₂=Rcosa₁ bo‘ladi. (12.10) formulaga asosan
Rsina₁=(k/R) Rcosa₁ yoki tga₁=k/R
bo‘ladi.
Dumalab ishqalanishga "Ishqalanish: dumalab:" koeffitsientining qiymati nolga yaqinlashgan sari, a₁-ning qiymati ham nolga yaqinlashib boradi, Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, a1 tengsizlikni qanoatlantiruvchi a-ning har qanday qiymatlarida muvozanat saqlanib turadi. Olingan natijadagi oxirgi formulaga asosan, har qanday jismning dumalab ishqalanish koeffitsienti k-ni burchak a₁- orqali aniqlash mumkin.
Eslatma: Agar tsilindrning tekislikka nisbatan sirpanib ishqalanish koeffitsienti f₀>tga₁ bo‘lsa, yani f₀>k/R bo‘lgan holatda ham muvozanat saqlanishi mumkin. Lekin f₀1 bo‘lganda tsilindr muvozanatda bo‘lmaydi, balki tekislik ustida dumalay boshlaydi.