4- мавзу Атмосфера ва уни муҳофаза қилиш. Атмосферанинг таркиби ва тузилиши

 
ClО+ О= Cl+ О
2 
Атмосферада ультрабинафша нурлар озон билан ютилиши натижасида, эрад ҳарорат 
ортади.
Мезосфера (60дан- 80 кмгача). У ердан узоқлиги туфайли ҳарорат яна камайиб 
кетади.  

---

Термосфера (80дан- 800 кмгача). Бу қисм учун ҳарорат узлуксиз ортиши ҳарактерли
150 км - 240 С
0 
, 200км - 500 С
0
, 600км - 2000 С
0
 
Маълумки газ ҳарорати ундаги молекулаларни ҳаракат тезлиги билан аниқланади. Зич 
газли муҳитда молекулаларнинг тўқнашиши юқорилиги учун газ ҳарорати ошади. Сийрак 
газли муҳитда газларнинг ҳаракат тезлиги юқори, лекин тўқнашишлар сони кам, шунинг 
учун бу ерда термометр билан ўлчанадиган ҳарорат ошмайди. Бу ерда ҳарорат тушунчаси 
молекулаларнинг ҳаракат тезлиги ва энергияси билан ҳарактерланади. 
Термосфера газ молекулаларини космик нурлар таъсиридан ионланиши билан 
ҳарактерланади. (Электронлар узилиб мусбат ва манфий ионлар ҳосил бўлади). Бу 
термосферани электр ўтказувчи қилиб қўяди.
Бу ерда янада юқори ҳарорат ва ионланиш, молекулаларнинг ҳаракатланиш тезлиги 
12км/сек, ҳарорат 2000С
0
. Бундай юқори ҳарорат ва ионланиш, молекулалар ер тортишиш 
кучини енгиб планеталар аро бўшлиққа чиқиб кетади. Экзосфера тарқалиш шаридир. 
Термосфера ва Экзосферани биргаликда ионосфера ҳам дейилади. Бегона қўшимчалари 
бўлмаган атмосфера ҳавоси қуйидаги таркибий қисмлардан иборат.
1)Азот-78,12% 
2) Кислород- 21% 
3) СО
2
-0,02-0,04% унинг концентрацияси доимий ортишга интилади.
4) Озон. Атмосферанинг ҳимоя қатлами. 
5) Инерт газлар (Аr, Не, Кr ) 
6) Сув парлари 
7) Чанг 
А) ер усти, тоғ жинслари, ва тупроқларни бузилиши. 
Б) Вулқонлар отилиши натижасида 
В) Космик 
Г) Денгиз сувларининг праланиши натижасида.