4 – Tajriba ishi : Diskret dinamik zvenolarning o’tkinchi jarayonini tadqiq etish

4 – Tajriba ishi : Diskret dinamik zvenolarning o’tkinchi jarayonini tadqiq etish

Ishdan maqsad: Ўткинчи жараённи қуриш билан танишиш. Типик динамик звенолар ва уларнинг ўткинчи ҳамда импульсли ўткинчи жараён характеристикаларини қуриш.


Назарий маълумот.
Асосий типик кириш сигналлари:

• 
  поғонали сигнал (функция);
  
• 
  импульсли сигнал (функция);
  
• 
  гармоник сигнал (функция).
  

Система (звено)ларнинг бирлик поғонали таъсирга бўлган реакциясига ўткинчи жараён ёки ўтиш функцияси дейилади ва h(t) билан белгиланади.



t_ўтк – ўткинчи жараён давомийлиги – чиқиш сигнали турғунлашгунга бўлган вақт.
T=τ – вақт доимийси. Бунда, T = t· .
Система (звено)ларнинг бирлик импульсли таъсирга бўлган реакцияси импульсли ўткинчи жараён ёки вазн функцияси дейилади ва ω(t) билан белгиланди.




Ўкинчи ва импульсли ўткинчи функциялар жараённинг вақт характеристикаларини хосил қилади – бу сигнал катталиги ўзгаришнинг вақтга боғлиқлигидир.
Система (звено) ларнинг гармоник таъсирга бўлган реакцияси частотавий характеристика дейилади.
Ўткинчи жараён қуйидагича бўлиши мумкин:

1. 
   Монотон;
   
2. 
   Апериодик;
   
3. 
   Тебранувчан
   

Поғонали таъсирда ростланиш сифати қуйидаги параметрлар бўйича аниқланади:

• 
  t_p – ростланиш вақти ёки ўткинчи жараён вақти (йўл қўйилиши мумкин хатолик зонаси 2га ўтгунгача бўлган вақт ).
  

-
Қайта ростлаш ўрнатилган қийматдан ўткинчи жараён графигининг максимал оғишини характерлайди; кичик ва ўрта қувватли системалар учун йўл қўйилган қиймат.

-- юқори қувватли системалар учун, - одатда 17% дан кўп эмас.

• 
  ўсиб бориш вақти t_ў – ўрнатилган қиймат билан ўткинчи жараён эгри чизиғи оғишининг биринчи кесишиш нуқтаси абциссаси;
  
• 
  t_max – биринчи максмум қийматга эришиш вақти;
  
• 
  частота ва тебраниш даври
  
• 
  сўниш декременти ўткинчи жараённинг сўниш тезлигини характерлайди.
  

• 
  
  

Типик динамик звено деб, тартиби иккидан юқори бўлмаган дифференциал тенгламалар билан ифодаланувчи элементлар тўпламига айтилади.

1. 
   Инерциясиз (пропорционал) звено
   

y(t)=k ; ;
.

2. 
   Биринчи тартибли инерциал звено
   

; ;
h ;

Т – вақт доимийси;
k – узатиш коэффициенти.
3. Тебранувчи звено
; ;
0 – сўниш (даражаси) коэффициенти.

;
Бунда: , , ;
.

2. 
   Интегралловчи звено
   

; ;
;

3. 
   идеал дифференциалловчи звено
   

; ;
;
;