4. Axloqshunos olim, A

1.Axloq inson va jamiyat o‘rtasidagi obyektiv aloqadorlik tufayli kelib chiqadigan, SHaxsiy va umumiy manfaatlarni muvofiqlashtirib turish asosida har bir SHaxsning hayoti va faoliyatini boshqaradigan, tartibga soladigan muayyan xulq atvor, odob, hatti-harakat prinsip va normalarning majmuidir. Inson hech qachon jamiyatdan tashqa’rida, yakka holda yashamaydi. U odamlar orasida o'sadi, ulg‘ayadi, hayot kechiradi, o‘zining butun hayoti va faoliyati davomida boshqa ko'plab insonlar bilan muloqotda boiadi. Bu insonning o;z kundalik hayotiy ehtiyojlarini qondirishi zarurivati bilan bogiiq.
2.Axloq - ma’naviyatning amalda namoyon boiishi. I!m, bilim, dunyoqarash, idrok va iymon insonning xulq-atvorida o‘ziga xos tarzda aks etadi, Inson ma’naviyati esa axloqiy fazilatlar orqali namoyon boiadi. Ma’naviyat - his etiladigan, anglanadigan, oqilonalikka asoslangan botiniy qudrat boisa, axloq bevosita har bir SHaxsning o'zgalarga nisbatan ma’naviy munosabatini anglatadi. shu sababli axloqiy tushunchalar ayni paytda ma’naviy tushunchalar sifatida e’tirof etiladi.
3.Inson shaxs boiib tugilmaydi, balki jamiyat, oila va turli munosabatlar natijasida shaxs sifatida shakllanadi. Uning barkamol darajaga koiarilishi ham jamiyatda amalga oshadi. Inson barkamolligining eng muhim ko‘rsatkichlaridan biri o‘zini o‘zi anglashi hisoblanadi, chunki o‘zini o ‘zi anglamagan inson barkamol shaxs darajasiga etib kelmaydi, U o'zini anglagandagina o ‘zgalarni anglashda va turli munosabatlarda «memiigini namoyon etadi.
«Axloq» - arabcha so‘z boiib, kishining tabiati, muomala, xulq- atvor, yurish-turish, tarbiya, adab, hatti-harakat odobi degan ma’nolarni anglatadi. Ushbu tushuncha jamiyatning axloqiy hayotida yuz beradigan barcha jarayonlarni o‘zidamujassam etadi.Axloq boimagan joyda inson ijtimoiy shaxs sifatida shakllanmaydi.

4. Axloqshunos olim, A.She’r axloqqa o‘zgacha ta’rif beradi: “Axloqni umumiy tushuncha sifatida olib, uni doira shaklida aks ettiradigan boisak, doiraning eng kichik qismini odob, undan kattaroq qismini - xulq, eng qamrovli qismini axloq egallaydi.

Odob - inson haqida yoqimli taassurot uyg‘otadigan, lekin jamoa, jamiyat va insoniyat hayotida burilish yasa’ydigan darajada muhim ahamiyatga ega boimavdigan, milliy urf-odatlarga asoslangan chiroyli hattiharakatiarni o‘z ichiga oladi.
Xulq - oila, jamoa, mahalla-ko‘y miqyosida ahamiyatli boigan, ammo jamiyat va insoniyat hayotiga sezilarli ta’sir ko‘rsatmaydigan yoqimli insoniy hatti-harakatlaming majmui.
Axloq - jamiyat, zamon, ba’zan umumbashariy ahamiyatga ega, insoniyat tarixi uchun namuna bo‘la oladigan ijobiy hatti-harakatlar yigindisi, insoniy kamolot darajasini belgilovchi ma’naviy hodisa.”
5. Etika fan sifatida axloqning kelib chiqishi, mohiyati, xususiyatlari, jamiyat rivojidagi о‘mi, taraqqiyot qonimiyatlarini o‘rganuvchi va haqiqatligi amalda isbotlangan bilimlar majmuidir. Etika fani umumiy etika nazariyasi, tarixiy etika, qadriyatlar etikasi, kasb etikasi va axloqiy tarbiya nazariyasi kabi tarkibiy qismlardan tashkil topgan. Jumladan, etika nazariyasi axloqning tabiati, mohiyati, xususiyati, tarkibiy qismlari, jamiyat taraqqiyotida tutgan o£rnini o'rganadi.
Tarixiy etika axloqning kelib chiqishini, uning tarixiy taraqqiyot qonunlarini, har xil nazariyalammg tarixdagi o‘mi, rivojlanish bosqichlari va tamoyillarini tadqiq etadi
.Qadriyatlar etikasi axloqiy me'yorlami axloqiy meros sifatida shakllanishi hamda avloddan-avlodga o‘tib kelayotgan axloqiy qadriyatlar tizimini o‘rganadi.