Fe’ning lug’aviy shakllari 5 ga bo’lib o’rganiladi.
1.Nisbat
2.Fe’lning vazifa shaklari-
3.Ko’makchi felning so’z qo’shilmasi-
4.Fe’lning bo’lishli yoki bo’lishli shaklari -
5.Harakatning kuchi yoki kuchsizligi -
Nisbat –bajaruvchini harakat va holat jarayonida qay darajada ishtirok etishini bildiruvchi fe’l shakllari .Nisbat shakllari deyiladi.Nisbat shakllari 5 ta bo’ladi.
1.Aniq nisbat –Biz o’zbek tilida bajaruvchisi aniq bo’laganda;M: bola kitob o’qidi.
2.O’zlik nisbat- bajaruvchi o’z ustida bajarga ishlari M: yuvindi tarandi qo’sjimchalari In,Il
3.Majhul nisbat- harakat va holatni bajaruvchisi noaniq bo’lganda majhul nisbat bo’adi.M hona tozlandi .kitob yozildi. Qo’shimchasi In,il
o’zlik nisbatdagi in,il bn majhuldagi in,il ni o’zlik nisbatta bajaruvchi o’z ustida amalga oshirladi,
majhul nisbatta esa bajaruvchisi nomalum bo’ladi.
4.Ortirma nisbat-bajaruvchi ta’siri bilan boshqa shaxs yoki narsa tomonidan bajarilgan ish harkat yoki holatini bildiruvchi fe’l ortirma nisbat deyiladi.
Ortirma nisbatni shakllari quyidagilar:t,dir (tir),giz (kiz), qiz(g’iz)gaz-(kaz- qaz)ir ,ar ketma ket qo;shish mumkin.M:o’qittirmoq oqi T + Tir 1 ta fe’lga 2 ortirma qo’shimchani yasash mumkin.
5.Birgalik nisbat:Bajaruvchisi 2 va undan ortiq bo;lgan fe’lholat va harakatni bildiradigan fe’l shakli.
Ish qo’shimcha bn yasaladi.M.Bolalar bog’da ishlashdi.
So’zni bir nechamarta sifat qo’shimchasi qo’shish mumkin.eng oxirgi nisbat qo’shimchasi inobatga olamiz. o’yladi o’zlik olmoshi olishimiz hato chunki maxsus qo’shimcha yo’q.
Fe’lning vazifa shakli
Fe’lning gapda boshqa so’zlar bilan bog’lanib ,Ega, kesim ,to’ldiruvchi, hol ,aniqlovchi vazifasida kelishi mumkin.Buning uchun fe’l ma’lum shakllarga ega bo’ladi.
Fe’lning 4 ta vazifa shakli bor
Do'stlaringiz bilan baham: |