4-laboratoriya ishi maydonli tranzistorning ishlashini o’rganish Tajriba maqsadi

4-LABORATORIYA ISHI


Maydonli tranzistorning ishlashini o’rganish
Tajriba maqsadi

• 
  Normal ochiq holdagi tranzistor qarshiligini aniqlash.
  
• 
  Past chastotali elektron qurilmalarda normal yopiq holdagi qarshiligini o’lchash.
  
• 
  Bоshlang’ich ma’lumotlar
  
• 
  Maydon effekti - elektr maydonining zaryad tashuvchilarga ta’sir ko’rsatish hodisasidir. Bu hodisadan maydonli tranzistorlarda (ing.FET) foydalaniladi. Bipolyar tranzistorlardan farqli, maydonli tranzistorlarda faqat bir turdagi zaryad tashuvchilardan foydalaniladi va shuning uchun ular unipolyar tranzistorlar deb ataladi. Maydonli tranzistorlarning afzalligi shundaki, tokni zaryad tashuvchilarsiz (faqat maydon bilan) bosqarish mumkinligidir.
  
• 
  NPN yoki PNP bipolyar tranzistorlardan farqli ravishda, maydonli tranzistorlardagi boshqaruv tok bilan emas, balki kuchlanish bilan amalga oshiriladi. Boshqaruv elektrodi zatvor–Z (G-gate) elektr maydonini hosil qiluvchi kodensator kabi ishlaydi va elektr maydoni bilan zaryad tashuvchilar manbai S-stokdan kirib kelayotgan zaryad tashuvchilarni I –istokning chiqishiga o’tishini o’tish yo’lagi qarshiligini kamaytirib ruxsat beradi yoki o’tish yo’lagi qarshiligini oshirib taqiqlaydi. Shuning uchun kirish (Z-zatvor) qarshiligi juda katta bo’ladi.
  
• 
  Shunday qilib maydonli tranzistor xuddi yarim o’tkazgichli qarshilik kabi ishlaydi. Z-zatvorga kuchlanish qo’yilganda o’tkazuvchanlik yoki qarshilik o’zgaradi.
  
• 
  Bu tajriba birinchi navbatda statik holatda, zatvor va istok potensial ostida, U_z=0 V bo’lgan holda, R_IS kanal qarshiligini aniqlaydi. Suning uchun bu qarshilik normal ochiq kanal qarshiligi deb yuritiladi.
  
• 
  Tajribaning ikkinchi qismida, kirish signali sifatida past chastotali o’zgaruvchan kuchlanish bo’lganda, chiqish signali amplitudasining U_ZI zatvor kuchlanishiga bog’liqligi o’rganiladi. Bunda signal butunlay to’silmagan faqat sezilarli ravishda so’ndiriladi. So’nish koeffitsiyenti esa quyidagicha aniqlanadi:
  

Asboblar
1 Rastrli uyali panel DIN A4 ……. 576 74
1 10 dona ulash uyalari ……. 501 48
1 Maydonli tranzzistor BF 244 (FET)…… 578 77
1 Rezistor 10 kQ, 0.5 W ……. 577 56
1 Rezistor 47 kQ, 0.5 W ……. 577 64
1 Potensiometer 1 kQ, 1 W ……. 577 92
1 Funksional generator S 12 ……. 522 621
1 DC ta’minlash manbai 0...+/- 15 V ……. 521 45
1 Analogli Multimeter LD 20 ……. 531 120
1. Ikki kanalli ossillograf 303 ……. 575 211
1. Ekranlangan kabellar BNC/4 mm……... 575 24
3 Qizil va ko’k kabellar jufti,50 sm, ……. 501 45
1. Qora rangli kabellar jufti, 50 sm, ……. 501451