4-Laboratoriya jumisi : jaraqatdan alingan ulgilerdi hám ekswdatlardi tekseriw. Sabaqtıń maqseti

Ha’r qanday jara ushın tiykarınan 4 belgi xarakterli: awrıw, jara shetleriniń qashıwı, funksiyasınıń bwziliwi hám qan aǵıwı.
1. Awrıw - ol zamatda payda boladı, yaǵnıy jaralanıw waqtında onıń dárejesi júdá joqarı bolıp, keyinirek az-azdan tómenlep baradı, isiw procesiniń kúsheyip barıwı awrıwdı kúsheitedı, kerisinshe isiwdiń tómenlep barıwı awrıwdıń tómenlep barıwına alıp keledi.
Jaralanǵan jay qanshellilik kúshli basqarilsa, sonshalıq qattı awrıw payda boladı hám kerisinshe (kóz konyunktivasi, tırnaq astı, barmaqlar hám taǵı basqa ). Qaramallarǵa salıstırǵanda at, ıyt hám pıshıqlar awrıwqa shıdamsız boladı, úlken jasdaǵı haywanlar bolsa jas haywanlarǵa salıstırǵanda chidamsiz boladı. Qus awrıwqa shıdamlı, jırtqısh haywanlar awrıwqa shıdamsız boladı.
Awrıw tásirinde júrek urıwı tezleshedi, kóz qarachig'i keńeiedi, jergilikli temperatura asadı. Ziyanlanǵan jaydı haywan jalay baslaydı, tishleydi dawıs shıǵaradı hám bulshıq etler qaltiray baslaydı. Bunnan tısqarı awrıw nátiyjesinde limfa hám qan aylanıw, dem alıw, jergilikli hám ulıwma temperatura, as qazan ishek sistemasınıń motor hám sekretor funksiyaları buz'ladı, hatte qattı awrıw sebepli haywan óliwi de múmkin.
2. Funksiyanıń bwziliwi. Funksiyanıń bwziliwi jara xarakterine hám túrine baylanıslı boladı. Maydan jaylasqan onsha úlken bolmaǵan jaralar organ hám toqımalar iskerligin bólek buzadı. Mısalı : bulshıq etler jaralansa, olardıń funksiyası buz'ladı, ayaqlarda hámme anatomik elementler buzilsa, ayaqtıń funksiyası isten shıǵadı. Tiykarınan nerv tamırlarınıń bwziliwi úlken ózgerislerge alıp keledi.
3. Jara shetleriniń qashıwı. Bul klinikalıq belgi tiykarınan kesilgen, chabilgan hám jırtılǵan jaralarda ayqın kózge taslanadı. Ol jaralardıń úlkenligine, tereńligine, bulshıq etler baǵdarına baylanıslı bolıp, bwinlarda, teride kóbirek gúzetiledi. Bul bolsa infeksiya túsiwine kóbirek sharaiyt jaratıp beredi. Jara shetleri qanchelik kemrek qachsa, sonsha tez bitedi hám kerisinshe.
4. Qan aǵıwı. Qan tısqarıga aǵıwı múmkin hám tereńlikke aǵıwı múmkin, tereńligine qan aǵıwı qáwiplilew bolıwı múmkin. Tereńlikke qan aǵıw anatomik boslıqlarda gematoraks (plevra) gematometr (jatır ), gemartroz (bwin) gemoftolm (kóz) bolıwı múmkin. Qan ketiwi baslanǵısh hám ekilemshi bolıwı múmkin.
Arrozion qan ketiw, qan tamırlar diwaliniń proteolitik fermentler tásirinde dárz ketiwinen kelip shıǵadı.