4-laboratoriya mashg’uloti mavzu: Natriy tiosulfatni sulfat kislota bilan ta’sirlanish reaksiyasi tezligini aniqlash. Kimyoviy reaksiyaning muvozanat konstantasini tajribada aniqlash

---

4-LABORATORIYA MASHG’ULOTI 
Mavzu: 
Natriy tiosulfatni sulfat kislota bilan ta’sirlanish 
reaksiyasi tezligini aniqlash. Kimyoviy reaksiyaning muvozanat 
konstantasini tajribada aniqlash
 
Laboratoriya ishlarini qadamma-qadam bajarish tartibi 
Zarur asbob va reaktivlar: Sekundometr. Тermostat (250-400 ml kimyoviy 
stakan), 100°C li termometr. Shtativ (probirka saqlaydigan). Probirkalar 5 va 10 
millilitrli pipetkalar. Cho‘p. Millimetrli qog‘oz. Marganes (IV) oksid. Тemir (III) 
oksid. Kaliy xlorid kristali. Shtativ (probirka saqlaydigan). Probirkalar, 5 millilitrli 
pipetkalar. 
Eritmalar. 1 n. natriy tiosulfat, 2 n. sulfat kislota; 0,01 n. kaliy rodanid, temir 
(III) xlorid. Konsentrlangan kaliy rodanid, konsentrlangan temir (III) xlorid, 10 % li 
vodorod peroksid. Konsentrlangan temir (III) xlorid, 0,01 n. kaliy rodanid, temir 
(III) xlorid, konsentrlangan kaliy rodanid. 
1- tajriba. Natriy tiosulfat konsentratsiyasining reaksiya tezligiga 
ta’sirini aniqlash 
a) 1. Probirkaga natriy tiosulfat eritmasidan 5-6 tomchi soling. 
2. Ustiga 2 n. sulfat kislota eritmasidan 4-5 tomchi tomizing.
3. Natriy tiosulfat bilan sulfat kislotaning o‘zaro ta’siridan oltingugurt ajralib 
chiqishi natijasida eritmaning loyqalanishini kuzating.
4. Reaksiya quyidagi tenglama bilan ifodalanadi: 
Na
2
S
2
O
3
+H
2
SO
4
= Na
2
SO
4
+ H
2
O + SO
2
+ S

5. Reaksiya boshlanishidan to eritmaning sezilarli darajada loyqalanishigacha o‘tgan 
vaqt reaksiyaning tezligiga bog‘liq ekanligiga e’tibor bering. 
b) 1. Uchta quruq probirka oling. 
2. Birinchisiga 1 n. natriy tiosulfat eritmasidan 2,5 ml, ikkinchisiga 5 ml, 
uchinchisiga esa 7,5 ml o‘lchab quying.
3. Probirkalardagi eritmalar hajmini tenglashtirish uchun birinchi probirkaga 
distillangan suvdan 5 ml, ikkinchisiga esa 2,5 ml qo‘shing (probirkalarni aralashtirib 
yubormang). 
4. Uchta boshqa probirkaga 2 n. suyultirilgan sulfat kislotadan 5 ml dan quying.
5. So‘ngra natriy tiosulfatli birinchi probirkaga, o‘lchangan 5 ml sulfat kislota 
eritmasini quyib, chayqating va kislota quyilgandan keyin loyqa hosil bo‘lishi 
vaqtini aniqlang. 
6. Olingan natijalarni quyidagi jadvalga yozing: 
7. Abssissa o‘qiga natriy tiosulfat konsentratsiyasini, ordinata o‘qiga esa reaksiya 
tezligining (

) qiymatlarini qo‘yib grafik chizing. 
8. Bu tajribaga asoslanib, reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyasi ikki va 
uch marta ortishi reaksiya tezligiga qanday ta’sir qilishi haqida xulosa qiling.