4-ma’ruza. O’simliklarning noqulay omillariga chidamliligi Reja

Issiqlikning fiziologik jarayonlarga ta’siri. Qurg‘oqchilik paytida o‘sim- liklar suvsizlanishi bilan birgalikda m a’lum darajada qiziydi ham. Yuqori harorat (35°C va undan ko‘p) tufayli hujayra sitoplazmasida har xil tipdagi o‘zgarishlar yuz beradi. Ammo, o‘simlikning isishi kam vaqtda, masalan, 5 minut davo’l etsa, sitoplazma o‘z holiga kelishi mumkin.
Yuqori harorat hujayrada bir qancha o‘zgarishlarga olib kelishi mumkin. M asalan, hujayra shirasi bir muncha quyuqlashadi. Shuningdek, hujayraning o‘tkazuvchanligi bir qancha moddalar jum ladan eozin, mochevina va glitserin uchun oshadi. Hujayrada ketadigan moddalar ekzoosmosi tufayli hujayra shirasida osmotik bosim sekin asta pasayib ketadi. Ammo 37°C da osmotik bosimning yana oshishi kuzatiladi, chunki kraxmalning parchalanishi kuchayib, birlamchi qandlar miqdori ortadi. o’sim liklarda ketadigan jarayonlardan eng muhimi bo‘lgan fotosintez jarayoni, nafas olishga qaraganda yuqori haroratga ancha beriluvchandir. Shuningdek, suvsizlik natijasida ro‘y beradigan polim erlam ing parchalanishi, chunonchi, oqsillam ing parchalanishi yuqori haroratda yana ham kuchayib ketadi.
Oqsil moddalam ing parchalanishi ammiak hosil bo‘lishi bilan boradi. Bu esa yuqori haroratga chidam siz o‘simlikiarda ulam ing zaharlanishiga olib keladi. Ayrim yuqori haroratga chidamli o‘simliklarda ortiqcha ammiakni bog’laydigan organik kislotalar miqdori oshadi.
Suv yetishmasligining o‘simlikka ta’siri. O’simlik to‘qimalarida suv yetishmasligining hodisasi uning barglari va boshqa organlari orqali suv bug’lanish miqdori ushbu o‘simlik to’lonidan qabul qilayotgan suv miqdoridan oshib ketsagina ro‘y beradi.
Suv tanqisligi issiq, quyoshli kunlarda peshin vaqtida ham ro‘y berishi mumkin, chunki bu vaqtda barglaming so‘rish kuchi oshib, uning natijasida suvning tuproqdan o‘simlikka o‘tishi ham tezlashadi.
o’simlik o‘z navbatida suv tanqisligi ko‘rsatkichini o‘z barglaridagi barg og‘izchalarining o‘lchamlarini o‘zgartirish orqali idora qilishi mumkin. Agar tuproqda o‘simlik o‘zlashtira oladigan suv bo’lmasa, unda kuchli so‘lish paydo bo’ladi. Bu esa o‘z navbatida o'sim likning halok bo’lishiga olib keladi.