4-mavzu. Dasturiy ta’minotini xayotiy sikl modellarini

Talablarni tahlil qilish va xususiyatlarni aniqlash. Xususiyatlar deb, funksiyalar va ishlab chiqilayotgan dasturiy ta’minot cheklanishlarining aniq tavsifiga aytiladi. Mos ravishda funksional va ekspluatatsion xususiyatlarga bo’linadi.
Barcha xususiyatlar loyihalashtirilayotgan dasturiy ta’minotning umumiy mantiqiy modeldan iborat. Xususiyatlarni olish uchun texnik topshiriq talablari tahlil qilinadi, mazmunli vazifalar qo’yilishini shakllantiriladi, matematik shaklga keltirish apparati tanlanadi, predmet sohasining modeli quriladi, kichik topshiriqlar aniqlanadi va ularni hal etish usullari tanlanadi yoki ishlab chiqiladi. Xususiyatlarning qismi loyihalashtirishdan oldingi tekshirishlar jarayonida aniqlanishi mumkin va mos ravishda texnik topshiriqda qayd etiladi.
Ushbu bosqichda loyihalashtirilayotgan dasturiy ta’minotda, kutilayotgan natijani ko’rsatgan holda, xatolarni izlash uchun testni shakllantirish maqsadga muvofiq bo’ladi.

Loyihalashtirish. Ushbu bosqichning asosiy vazifalari bo’lib, ishlab chiqilayotgan dasturiy ta’minotning batafsil xususiyatlarini aniqlash hisoblanadi. Murakkab dasturiy ta’minotni loyihalash jarayoni, odatda, quyidagilarni o’z ichiga oladi: umumiy tuzilmani loyihalash – asosiy komponentlarni va ularning o’zaro aloqalarini aniqlash; komponentlarni dekompozitsiyalash va blok – iyerarxiyali yondashuv tavsiyalariga muvofiq tuzilmaviy iyerarxiyaning tuzilishi; komponentlarni loyihalashtirish. Loyihalashtirishning natijasi bo’lib, ishlab chiqilayotgan dasturiy ta’minot, uning barcha turdagi darajalar komponentlari bilan birgalikdagi batafsil modeli hisoblanadi.
Model tipi tanlangan yondashuvdan (tuzilmaviy, ob’yektiv yoki komponentli) va loyihalashtirishning aniq texnologiyasiga bog’liq. Biroq, loyihalashtirish jarayonining istalgan holatida loyihalash dasturi (kichik dastur) va ular o’rtasidagi o’zaro aloqalarni aniqlash kabi ushbu dasturlar yoki kichik dasturlar o’zaro ishlaydigan ma’lumotlarni loyihalashtirishni ham qamrab oladi. Loyihalashtirishni ikkita aspektga bo’lish mumkin: • mantiqiy loyihalashtirish, o’z ichiga kelgusidagi dasturiy ta’minotning faoliyat ko’rsatish muhitini tashkil etuvchiga ega bo’lgan va dasturiy vositalarga bevosita bog’liq bo’lmagan loyiha operatsiyalarni oladi; fizik loyihalashtirish – faoliyat ko’rsatish muhitining aniq texnik va dasturiy vositalariga bog’liqligi, ya’ni, o’ziga xos chegaralanishlarni hisobga olish. Amalga oshirish. Tanlangan dasturlar kodining bosqichma – bosqich yozilish (kodlash), ularni testlash va tuzatib olish jarayoni amalga oshirishdir. Birga qo’shish. Yangi versiya dasturiy ta’minotning yaratish va tadbiq qilish jarayonini birga qo’shishdir. Yangi versiyalarni chiqarish sabablari quyidagilar hisoblanadi: oldingi versiyalarni ekspluatatsiya qilish jarayonida aniqlangan xatolarni tuzatish zarurligi; oldingi versiyalarni takomillashtirish zarurligi, masalan, interfeysni yaxshilash, bajariladigan funksiyalar tarkibini kengaytirish yoki uning unumdorligini oshirish; faoliyat ko’rsatish muhitini o’zgartirish, masalan, birga qo’shiladigan dasturiy ta’minot o’zaro ishlaydigan yangi texnik vositalar va/yoki dasturiy ta’minotlarning yuzaga kelishi. Ushbu bosqichda dasturiy mahsulotga zarur o’zgartirishlar kiritiladi, qolgan holatlardagi kabi, oldingi istalgan bosqichda qabul qilingan loyiha qarorlarini qayta ko’rib chiqish talab qilinishi mumkin.
Dasturiy ta’minot hayotiy siklining modeli o’zgarishi bilan ushbu bosqichning roli ancha oshdi, chunki mahsulotlar iteratsion tarzda yaratilmoqda: avval nisbatan oddiy versiya ishlab chiqariladi, keyin katta imkoniyatlar, so’ngra keyingisi va hokazo. Xuddi shu, ISO / IEC12207 standartga muvofiq hayotiy siklning ayrim jarayonida birga qo’shilish bosqichini ajratishga sabab bo’ldi. Ko’rib chiqilayotgan standart – dasturiy ta’minot hayotiy siklining jarayonlarini nomlaydi va aniqlaydi, u ushbu jarayonga kirgan amallar va vazifalarni qanday amalga oshirish yoki bajarishni batafsil aniqlashtirmaydi. Ushbu masalalar tegishli usullar, uslublar va boshqalar bilan tartibga solinadi. Oxirgilarni batafsil ko’rib chiqishga o’tishdan oldin yuzaga kelgan vaqtdan hozirgi vaqtgacha dasturiy ta’minotni ishlab chiqish sxemasini tahlil qilish zarur.