4-mavzu. Faoliyat xavfsizligini ta’minlashning ergonomika va psixologiyaning ahamiyati Reja

---

4-mavzu. Faoliyat xavfsizligini ta’minlashning ergonomika
va psixologiyaning ahamiyati 
Reja
1. Faoliyat xavfsizligini ta’minlashning ergonomikaning ahamiyati. 
2. Hayot faoliyat xavfsizligining psixologik asoslari. 
3. Baxtsiz hodisalarning asosiy psixologik sabablari. 
 
Tayanch so’z va iboralar: ergonomika, ko‘rish, eshitish, taktil va titrash 
analizatori, taktil va titrash analizatori, tizim faoliyatini kafolatlovchi muvofiqliklar, 
ma’lumotlar 
muvofiqligi, 
fazoviy-antropometrik 
muvofiqlik, 
xavfsizlik 
psixologiyasi 
 
Ergonomika insonning mehnat faoliyati davomida faoliyatni samarali 
bo‘lishini va inson uchun qulay sharoitlar yaratilishini ta’minlay oladigan funksional 
imkoniyatlarni o‘rganuvchi fandir. Boshqacha aytganda, bu fan - inson xarakteri, 
mashina imkoniyatlari va xarakteristikalari hamda muhit xarakteri orasidagi o‘zaro 
muvofiqlik hamda o‘zaro ta’sirni o‘rganuvchi fandir. Ergonomika atamasini 
qo‘llash polyak olimi Yastshembovskiy tomonidan taklif etilgan va u o‘zining 
“Cherti ergonomiki, to est nauki o trude” nomli kitobida ushbu atamani ishlatgan. 
Ergonomika “Inson-mashina-muhit” tizimidagi o‘zaro muvofiqliklarni, ya’ni 
mashina va mexanizmlarning konstruktiv, texnologik, energetik, kinematik va 
texnik-estetik (dizayni) ko‘rsatkichlari bilan insonning xarakteri, antropometrik 
ko‘rsatkichlari, sezgi a’zolari va analizatorlari orasidagi o‘zaro bog‘lanish va 
muvofiqliklarni o‘rganadi. 
Inson asosan quyidagi sezgi a’zolari va analizatorlarga ega:
1
Ko‘rish – atrof-muhit to‘g‘risida eng ko‘p (80-90 %) ma’lumot oluvchi a’zo.
Eshitish – ko‘rish orqali qabul qilingan ma’lumotlarni to‘ldiradi, ma’lumotni 
tushunish, anglash uchun imkoniyat yaratadi.