4-мавзу. Харажатларни ҳисобга олиш усуллари
Download 421.09 Kb.
|
Бошкарув хисоби 4-маввзу
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ўртача тортилган қиймат усули Жараён X
- 178300 м.сўм Таннарх назорати
- Жараён “А” Жараён “В”
- Талаб қилинади
- Талаб қилинади : FIFO усулидан фойдаланиб ишлаб чиқарилган махсулот ва тугалланмаган ишлаб чиқариш таннархини аниқланг. Мисол 4
Ўртача тортилган қиймат усули Жараён X
X- жараёни ТИЧ ҳисобварағи
FIFO- усулиЖараёнли калькуляция килишнинг ушбу усули ТИЧ нинг дастлабки колдиги биринчи навбатда ишлатилиши ва жорий даврда тугатилишинин кузда тутади. ТИЧ нинг давр бошидан киймати тайёр махсулотга алохида олиб борилади ва махсулот бирлигининг таннархи факат жорий давр харажатлари, хамда жорий давр махсулоти хажмига асосланади. Жараён X
Таннарх назорати Таннархни калькуляция килишнинг жараёнли усулини қарорлар қабул қилишнинг жараёнли усули қарорлар кабул килиш ва таннархни бошкаришдаги роли. Ушбу бобда кўрилган жиддий ҳисоб – китоблар фойдани аниклаш ва зарарни бахо-лаш учун зарур. Масалан. Жараён якунида юзага келган ТИЧ киймати балансда кўрсатиладиган ТМК ларининг бир кисмини еки кейинги жараёнга берилгач омбор-да қолган тайёр махсулот нинг бир кисмига айланиши мумкин. Агар тайёр махсулот сотилса уларнинг қиймати фоизини аниқлашда сотилган мах-сулот таннархнинг бир кисмига айланади. Махсулот бирлиги таннархини ТИЧ қийматини ва келгуси жараёнга берилган тайёр махсулот таннархини калькуляция қилиш эса моддий ишлаб чиқариш захира-ларининг баланс бахоси ва сотилган махсулот таннархини аниклаш учун зарур. Бир турдаги маълумот хам Бошқарув қарорлари қабул қилиш, хам таннархни бош-қариш учун ярокли бўлади деб айтиш, анча шубхали кўринади. Жумладан карор қабул килиш учун бирор бир жараён бўйича махсулот бирлигининг тула таннар-хининг аниқлашнинг зарурияти йўк. Бунинг учун таннарх таркибини ўзгармас ва ўзгарувчан элементлари бўйича тахлил килиш кифоя. Таннархни бошқаришнинг мақсади жорий даврнинг хакикий харажатларини шу даврда ишлаб чиқариш махсулотининг эквивалент бирликлари норматив таннархи билан солиштиришдан иборат. Мисол 1. Махсулот 2 та жараёнда қайта ишлаш натижасида юзага келади. “А” жараёнда юза-га келган ярим тайёр махсулот “В” жараёнга ўтказилади ва унда яна қўшимча ре-сурслар сарфланади.Қуйида ҳисобот даврининг 10 ойидаги маьлумотлар келти-рилган Жараён “А” Асосий материаллар 2000 кг 1 кг 500 сўмдан Иш хақи харажатлари 720000 сўм Техника харажатлари 140 соат 1 соати 6000 сўм Жараён “В” Асосий материаллар 1400 кг 1 кг 1200 сўмдан Иш хақи харажатлари 420000 сўм Техника харажатлари 80 соат 1 соати 7250 сўм Шу ойдаги ишлаб чиқариш устама харажатлари суммаси 684000 сўмни ташкил қил-ган бўлиб, у хар бир жараён ўртасида иш хақи харажатларига мутаносиб равишда тақсимланади. Жараён “А” Жараён “В” Киритилган ресурсларга нисбатан махсулотнинг чиқиши 80 % 90 % 2. Махсулотнинг хақиқий чиқиши, кг 1400 2620 Талаб қилинади: “А” жараён учун ишлаб чиқариш ҳисобварағини тайёрланг; “В” жараён учун ишлаб чиқариш ҳисобварағини тайёрланг Меьёрий четга чиқишлар ҳисобварағини тайёрланг Меьёрдан ортиқча четга чиқишлар ҳисобварағини тайёрланг Тайёр махсулот ҳисобварағини тайёрланг Фойда ва зарарлар ҳисобварағини тайёрланг Мисол 2 Ишлаб чиқариш компанияси битта жараёнда «Х» махсулот ишлаб чиқариш билан шуғулланади.Ҳисобот йилининг ноябрь ойига қуйидаги маьлумотлар мавжуд: Материал харажатлари 25000 кг хар кг 248 сўмдан Мехнат харажатлари 8000 соат хар соати 550 сўмдан Ишлаб чиқариш устама харажатлари 6300000 сўм Ундан ташқари яна қуйидаги маьлумотлар мавжуд : Меьёрий йўқотишлар киритилган ресурснинг 4 % ни ташкил қилади Меьёрий яроқсиз махсулотни хар кг ни 200 сўмдан сотиш мумкин Хақиқий чиққан тайёр махсулот миқдори 15000 кг Давр охирига тугалланмаган ишлаб чиқариш 6000 донани ташкил қилиб, у материаллар бўйича тўлиқ таьминланган, мехнат харажатлари бўйича 2/3 ва устама харажатлар бўйича 1/ 2 қисмга тайёр бўлган Давр бошига тугалланмаган ишлаб чиқариш қолдиғи мавжуд эмас Талаб қилинади: Юқоридаги маьлумотларга асосланиб тайёр махсулот ва тугалланмаган ишлаб чиқариш таннархини аниқланг ; Меьёрдан ортиқча йўқотишлар ҳисобварағини тайёрланг ( 1 балл ) Мисол № 3 Хиссадорлик жамияти махсулот миқдорини калькуляция қилишнинг жараёнли усулини қўллайди. Қуйидаги маълумотлар жараён бўйича март ойида юз берган хўжалик муомалаларини акс эттиради. 1. Давр бошига қолдиқ 3000 дона, тугалланганлик даражаси 60 % . Унинг қий- матида 52 200 сўмлик материал ва 3000 сўмлик ишлов харажатлари мавжуд. 2. Март ойида ишлаб чиқарилган махсулот миқдори 24 600 дона 3. Жараён давомида сарф қилинган материаллар қиймати 487 800 сўм ва ишлов қиймати 521 760 сум. 4. Давр охирига тугалланмаган ишлаб чиқариш миқдори 2 400 дона. Унинг тугал- ланганлик даражаси 40 %. 5. Ишлаб чиқариш жараёнида йўкотиш ва яроқсиз махсулот мавжуд эмас. 6. Барча материаллар жараён бошида киритилади ва ишлов харажатлари жараён давомида бир маромда қўшилади : Талаб қилинади : FIFO усулидан фойдаланиб ишлаб чиқарилган махсулот ва тугалланмаган ишлаб чиқариш таннархини аниқланг. Мисол 4 Компания ишлаб чиқариш фаолиятини икки жараёнда амалга оширади (А ва В). Материаллар А жараён бошида киритилади, қўшимча материаллар эса В жараёнида ундаги тугал-ланганлик даражаси 75 % га етганда қўшилади.Ишлов харажатлари иккала жараёнда хам бир текисда қўшиб борилади.А жараёнда юзага келган махсулот В жараёнга узатилади ва унда тайёр махсулот омборига топширилади. Ҳисобот давридаги маьлумотлар қуйидагича
Download 421.09 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling