4-mavzu. Korxonalarning ishlab chiqarish faoliyatini ifodalovchi ko‘rsatkichlarni tahlil qilish usullari. Reja

I. Umumiy rentabellik ko‘rsatkichlari: 
1) jami aktivlarning rentabelligi; 
2) ishlab chiqarish fondlarining rentabelligi; 
3) korxonaning joriy xarajatlari rentabelligi; 
4) sotilgan mahsulot rentabelligi. 
II. Qo‘shimcha rentabellik ko‘rsatkichlari: 1) xususiy (o‘z) kapitalining 
rentabelligi; 2) qarzga olingan kapitalning rentabelligi; 3) asosiy kapitalning 
rentabelligi; 
4) 
aylanma 
kapitalning 
rentabelligi; 
5) 
permanent 
(investitsiya)kapitalning rentabelligi. 
Bu borada iqtisodchi olimlardan M.Q.Pardaev va B.I.Isroilovlarning 
tavsiyalarini diqqatga sazovor deb hisobladik. Ularning tavsiyalariga ko‘ra 
rentabellikni ifodalovchi ko‘rsatkichlar iqtisodiy mazmuni bo‘yicha to‘rt guruhga 
bo‘linadi: ishchanlik bilan bog’liq umumiy rentabellik ko‘rsatkichlari, iqtisodiy 
salohiyat bilan bog’liq rentabellik ko‘rsatkichlari, moliyaviy salohiyat bilan bog’liq 
rentabellik ko‘rsatkichlari va moliyaviy bozordagi faollik bilan bog’liq rentabellik 
ko‘rsatkichlari. 
Bugungi kunda amaliyotda keng tarqalgan va iqtisodchilar tomonidan bir 
qancha rentabellik ko‘rsatkichilarini aniqlashni quyidagi usullari tavsiya etilgan.
1. Jami aktivlarni rentabelligi = Sof foyda: aktivlarni o‘rtacha qiymati. 
2. Joriy aktivlar = Sof foyda: joriy aktivlarni o‘rtacha qiymati. 
3. Sotilgan mahsulotni retabelligi = Sof foyda: mahsulotni sotishdan 
tushgan sof tushum. 
4. Sotilgan mahsulotni retabelligi = Sotilgan mahsulotni ishlab chiqarish 
tanarxi: mahsulotni sotishdan tushgan sof tushum. 
5. Korxonaning asosiy faoliyatining rentabelligi = Korxonaning asosiy 
faoliyatining rentabelligi. 
6. Xususiy (o‘z) kapitalining rentabelligi = Sof foyda: o‘z mablag’larining 
o‘rtacha yilik qiymati. 

---

7. Asosiy kapitalining rentabelligi = Sof foyda: uzoq muddatli aktivlarning 
o‘rtachayilik qiymati.