Антик давр фалсафаси. - Антик давр фалсафаси.
- Европада ўрта аср ва уйғониш даври фалсафаси.
- 17 – 18 асрларда Европа инглиз ва француз фалсафаси.
- 19 асрларда немис мумтоз фалсафаси.
- Ҳозирги замон жаҳон фалсафаси ва унинг аҳамияти.
- Қадимги юнон фалсафаси
- Эр. авв. 6 асрда Грецияда
- Натурфалсафа
- Космология
- Космогония ривожланди.
Фалес (эр.авв. 624-567йй.) ҳамма нарса сувдан келиб чиққан ва сувга айланади деб ҳисоблаган. - Фалес (эр.авв. 624-567йй.) ҳамма нарса сувдан келиб чиққан ва сувга айланади деб ҳисоблаган.
- Анаксимандр (эр.авв. 610-546йй.) дунё ноаниқ материя-апейрондан ташкил топган дейди.
- Анаксименнинг (эр.авв. 588-525 йй.) ҳамма нарса ҳаводан ҳосил бўлган ва ҳавога айланади.
Эфеслик Гераклит (эр.авв. 530-470й) - Эфеслик Гераклит (эр.авв. 530-470й)
- оламдаги барча нарса ва ҳодисаларнинг асоси оловдан иборат.
- нарса ва ходисалар доимий ўзгаришда, ўзаро алоқадорликда, боғлиқликда, бир-бирига ўтиб туради. Бу ўзгариб ривожланиб туришнинг манбаи қарама-қаршиликларнинг бирлиги ва уларнинг ўзаро курашидадир.
дунё моддий бўлиб, рух, онг - дунё моддий бўлиб, рух, онг
- материянинг махсулидир.
- дунёнинг асоси атомлар ва бўшлиқлардан иборат.
- нарса ва ҳодисаларнинг ранг-баранглиги атомлар бирикиш усулларининг турли-туманлигидан келиб чиқади.
Левкипп (500-440 йй.) - Левкипп (500-440 йй.)
- атомистик назария вакили
- биринчи бўлиб сабабият қонуни ва
- етарли асос қонунини таърифлаб берди.
-
-
- Эпикур (341-270) Демокрит атомларнинг асосан шакл ва миқдор жиҳатдан фарқини таъкидлаган бўлса, Эпикур эса уларнинг ҳажми, оғирлиги жиҳатдан фарқини таъкидлайди.
-
- атомларнинг ҳажм, оғирликга эга эканлигини асослади.
Софистлар - Софистлар
- Антропология (инсон ҳақидаги фан)
- Гносеология (билиш тўғрисидаги фан) муаммолари билан шуғулланган.
-
- Афинанинг ижтимоий ҳаётида фаол иштирок этган,
- ёшлар тарбияси билан шуғулланган,
- ҳурфикрли инсон.
- Файласуф олим.
- «Базм», «Теэтет», «Федон» номли диалоглари, «Давлат», «Сиёсат» ва «Қонунлар» номли асарлар муаллифи.
- «Ғоялар дунёси» бирламчи бўлиб, моддий дунё эса иккиламчи ғоя дунёсининг маҳсули, соясидир.
- «Ғоялар дунёси» фазо ва вақтга боғлиқ булмай, абадий ҳаракатсиз ва ўзгармасдир:
- У «ҳақиқий дунёдир».
Аристотель – Арасту (эр.авв.584-322йй.) - Аристотель – Арасту (эр.авв.584-322йй.)
- Сермаҳсул файласуф
- «Метафизика» ёки «Биринчи фалсафа», «Физика», «Жон тўғрисида», «Аналитика», «Категориялар», «Этика», «Сиёсат» каби асарлар муаллифи
- Моддий дунёнинг объектив мавжуд.
- Нарсалар материя ва шаклдан пайдо бўлиб, доимий ҳаракат ва ўзгаришдадир.
Арасту - Арасту
- Билиш назариясида моддий дунё билишнинг, сезгиларнинг, тажрибанинг асосидир.
- Сезгилар бизга айрим аниқ нарсалар ҳақида маълумот берса,
- ақлимиз эса умумлаштирилган маълумотлар беришга қодир деган эди.
- I-асрдан XV асргача бўлган даврни ўз ичига олади.
- Христианлик давлат дини ва мафкурасига айланди.
- Фалсафий фикрлар яккахудочилик ғоялари асосида ривожлана бошлади.
Патристика - руҳонийлар томонидан христианликнинг асосий ақидаларини шакллантирилиши даври(1-4 асрлар) - Патристика - руҳонийлар томонидан христианликнинг асосий ақидаларини шакллантирилиши даври(1-4 асрлар)
христиан таълимотини ҳимоя қилиш даври(5-10 асрлар) - христиан таълимотини ҳимоя қилиш даври(5-10 асрлар)
фалсафий таълимотларни дин манфаатларига мувофиқлаштириш даври(11-15 асрлар) - фалсафий таълимотларни дин манфаатларига мувофиқлаштириш даври(11-15 асрлар)
оқимлари орасидаги курашнинг манбаи умумий тушунчаларнинг табиатидадир. - оқимлари орасидаги курашнинг манбаи умумий тушунчаларнинг табиатидадир.
Вакиллари: - Вакиллари:
- Иоанн Росцелин (1265-1308)
- Иоанн Дунс Скотт (1265-1308)
- Уильям Оккам (1300-1350)
- Алоҳида предметларгина реал мавжуддир, умумий тушунчалар эса номларни ифодалайди ва улар иккиламчидир.
Вакиллари: - Вакиллари:
- Ансельм Кентерберийский (1033-1109)
- Фома Аквинский (1225-1274)
- Умумий тушунчалар объектив мавжуд булиб, аниқ нарсалар уларнинг ифодаланиш шаклларидир.
Do'stlaringiz bilan baham: |
