4-mavzu. Statistik jadvallar va grafiklar Reja

Ustun (yoki tasma) shaklli diagrammlar. Ustun (yoki tasma) shaklli diagrammalar 
statistik ma’lumotlarni ko‘rimli qilib tasvirlashning eng oddiy usulidir. Ular har xil 
ko‘rsatkichlarni taqqoslash, murakkab hodisalarning tuzilishi va ularning zamonda (vaqtda) 
o‘zgarishini tasvirlash uchun xizmat qiladi.
4.6. Sektorli diagrammalar. 
 
Sektorli diagramma bo‘laklarga ajratilgan doiradan iborat bo‘lib, ularning kattaligi 
tasvirlanuvchi sonlarga mos keladi. Bunday diagrammalar yordamida murakkab hodisalarning 
tarkibiy qismlarga taqsimlanishi, ya’ni ularning strukturasi tasvirlanadi. Ular quyidagi tartibda 
tuziladi. Doira chizilib, uni o‘rganilayotgan to‘plamning umumiy yig‘indi soni (100%) deb qabul 
qilinadi. Keyin esa tarkibiy qism sonlariga proporsional holda doira sektorlarga bo‘linadi. 
Buning uchun sektorlarning markaziy burchaklari topilib, transportir yordamida ular doirada 
belgilanadi. Agar butun va bo‘lak sonlar absolyut miqdorda ifodalangan bo‘lsa, markaziy 
burchaklarni aniqlash uchun 360
0
ni umumiy butun songa bo‘lib, masshtab belgilanadi va uni 
ketma-ket bo‘lak sonlarga ko‘paytiriladi. Agarda hodisaning tuzilishi tuzilmaviy nisbiy 
miqdorlar bilan ifodalangan bo‘lsa (umumiy to‘plam 100% deb olinib, uning ayrim qismlari 
jamiga nisbatan protsentda hisoblangan), u holda masshtab 3,6
0
ga teng (360
0
: 100%) bo‘lib, 
ayrim qismlarning salmog‘i (% da hisoblangan) unga ko‘paytiriladi.
4.7. Kvadrat va doira shakldagi diagrammalar 
 
 
Bu diagrammalar yassi diagrammalar turkumiga kiradi va qator kvadrat yoki doiralardan 
iborat bo‘lib, ularning har biri o‘z maydoni bilan tasvirlanuvchi hodisa miqdorini ifodalaydi. Bunday 
diagrammalar dinamika qatorlarini tasvirlash va bir vaqt (davr) ga tegishli miqdorlarni solishtirish 
maqsadida tuziladi. Kvadrat shaklli diagrammalarni tuzish uchun tasvirlanuvchi miqdorlarni kvadrat 
ildizlardan chiqariladi va so‘ngra tomonlari olingan natijalarga proporsional qilib kvadratlar chiziladi. 
Doira shaklli diagrammalar ham shu tartibda tuziladi. Ammo bu holda radiuslari tasvirlanuvchi 
miqdorlarni kvadrat ildizlardan chiqarish natijasida olingan miqdorlarga proporsional bo‘lgan 
doiralar chiziladi.