4. «Minglik» mavzusida sonlarni nomerlashni o`rganish metodikasi

1000 ichida sonlarni nomerlashni o'rganish natijasida o'quvchilar quyidagi bilimlar, malakalar va ko'nikmalarni egallab olishlari kerak.
1. 1000 ichida sonlarning nomlarini bilish, sonlar qatoridagi har bir navbatdagi sonning qanday hosil bo'lishini, har bir berilgan son bevosita o'zidan oldin keladigan sondan qancha kattaligini va o'zidan bevosita keyin keladigan sondan qancha kichikligini tushunish.

2. 
   Har bir sonning sonlar qatoridagi o'rnini bilish.
   
3. 
   Raqamlarning o'rin qiymatini bilgan holda sonlarni o'qiy va va yoza olish.
   
4. 
   Sonlarning xona tarkiblarini bilganlikdan foydalanib, ikkita sonni ularning sonlar qatoridagi olgan o'rinlari bo'yicha taqqoslay olish
   
5. 
   Sonni uning xona qo'shiluvchilarining yig'indisi bilan almashtira olish.
   
6. 
   Sonlarning natural ketma-ketligi va o'nli tarkibini bilganlik asosida sonlarni qo'shish va ayira olish.
   
7. 
   "Uch xonali son", "uchinchi xona birliklari" terminlarini bilish.
   

1000 ichida sonlarni nomerlashni o'rganishda o'qituvchining asosiy vazifasi o'quvchilarni qo'yidagilarga o'rgatishdan iborat:

1. 
   predmetlarni bittalab, o'ntalab va yuztalab gruppalarga birlashtirib sanash:
   
2. 
   1000 ichida sonlarni o'qish va yozish hamda ularning natural qatorda kelish tartibini bilish:
   
3. 
   sonlarni yuzliklardan, o'nliklardan va birliklardan hosil qilish ( ya'ni sonlarning o'nli tarkibini bilish):
   
4. 
   o'ngdan chapga hisoblaganda birliklar ( I xona birliklari), o'nliklar ( II xona birliklari) va yuzliklar (III xona birliklari) qaysi o'ringa yozilishini aniqlash:
   
5. 
   sonni (ikki xonali va uch xonali) xona qo'shi­luvchilarining yig'indisi shaklida ifodalash va berilgan sonda istalgan xona birligining umumiy sonini topish.
   

1000 ichida sonlarni og'zaki nomerlashga doirligini bir necha bosqichga ajratish mumkin.
1. Tayyorlash ishi.
I. Biz bosqichning asosiy vazifasi 100 ichiga nomerlashiga doir materialdan 1000 ichida sonlarni nomerlashga yordam beradigan ishlarni takrorlashdan iborat.

2. 
   Avvalo o'quvchilarni yangi sanoq birligi -minglik bilan tanishtirish kerak. Bu tanishtirishni ko'rsatmali qo'llanmalar yordamida amalga oshiriladi.
   
3. 
   Og'zaki nomerlashni o'rganishda navbatdagi qa­dam o'quvchilarni natural qatorning 100 dan 1000 gacha bo'lgan sonlar bilan tanishtirish.
   
4. 
   Ishning navbatdagi bosqichida uch xonali sonlarning o'nli tarkiblarini, yuzliklardan, o'nliklardan va birliklardan hosil bo'lishi.
   
5. 
   Yirik birliklar bilan ifodalangan sonlarni maydaroq birliklar bilan ifodalangan sonlar bilan almashtirish (ismli sonlar)
   

2. Yozma nomerlash. Ikki xonali yozma nomerlash qisman takrorlanib uch xonali sonlarni yozma nomerlashga o'tiladi. "Son" va "raqam" terminlarining ma'nolari va bular orasidagi farqlar; sonlarning yozilishida raqamlarning o'rin qiymati, shuningdek, ikki xonali sonlarning xona tarkibi tahliliga oid bir necha mashqlar bajariladi. O'quvchilarga sonlar kassasidan 0, 3,4, 10, 20, 70, 95, 100, 200, 500, 900, 999 sonlarni olib necha xonali ekanligi tahlil qilinadi. Masalan 547 sonini hosil qilish uchun 500 soni yozilgan va 40 soni yozilgan, 7 soni yozilgan ko'rgazmalar qator qilib doskaga tizib quyiladi va sonlardagi nollar berkitilib ustiga 40 soni, bu sondagi nolni bekitib 7 soni qo'yiladi, natijada 547 soni hosil bo'lishi tushuntiriladi.
O'quvchilar bilan sonlar xonalari takrorlanib, "Birinchi xona birliklari", "Ikkinchi xona birliklari" tushun- chalariga asoslanib yangi tushuncha "Uchunchi xona birliklari", ya'ni, uch xonali sonlar bilan tanishtiriladi. O'quvchilarning oldin olgan bilimlari asosida "Son" va "raqam" terminlari qanday tushunilganligi tahlil qilinadi. Sonlarning yozilishida noldan foydalanishga alohida e'tibor beriladi. Kuzatishlarga asoslanib quyidagi xulosa chiqariladi: o'ngdan chapga qarab hisoblaganda birliklar birinchi o'ringa ( ular birinchi xona birliklari deb ataladi), o'nliklar ikkinchi o'ringa ( ular ikkinchi xona birliklari deb ataladi), yuzliklar uchunchi o'ringa yoziladi. 1000 sonini qanday yozilishi ko'rsatiladi.
Quyidagi mashqlarni bajarish yozma nomerlashga oid bilimlarni mustahkamlaydi:

1. 
   Sonlar qatorini yozing: 192, 365, 449, 852, 973, 1000, 43, 100, 135, 299,
   
2. 
   Uch yuz o'n va uch yuz yigirma olti soni qanday yozilishini tushuntiring.
   
3. 
   865 va 943 orasida yotuvchi sonlarni hammasini yozing.
   
4. 
   3,6,9 raqamlari yordamida hosil qilish mumkin bo'lgan barcha uch xonali sonlarni yozing.
   
5. 
   Qo'yidagi sonlarning yozilishida 9 raqami nimani bildiradi?
   

923, 995, 293, 906, 609, 590, 559,
6. Uchta yuzlik va oltita birlik: 4 ta o'nlik va 2 ta birlik: oltita yuzlik va 6 ta o'nlikdan iborat sonni yozing.

1. 
   topshiriq Yuzlar va minglar konsentrida tarkibida nomerlash bilan bog'liq masalalarni taqqoslang. Bu masalaning o'xshashligi va farqi nimada? O'zaro bog'lanishini tahlil eting.
   
2. 
   topshiriq.Uch xonali sonlarni nomerlash bo'yicha dars bo'lagini ishlab chiqing. Darsning maqsad va vazifalarini aniqlang.
   
3. 
   topshiriq.Ikkinchi sinf darsligidan xonalar birliklari bilan ifodalangan miqdorlarni aniqlang va mashqlar tuzing.
   

1000 ichida sonlarni og`zaki nomerlashni 5 bosqichga bo`lishi mumkin.