5- laboratoriya ishi betonlar uchun yirik to‘ldirgich- shag‘altoshning xossalarini aniqlash

1- ИШ. ҚУМНИНГ ЎРТАЧА ТЎКМА ЗИЧЛИГИНИ АНИҚЛАШ
Таъриф. Қум 10 см баландликдан идишга эркин тушганлиги ва ўша массани ҳажмга
бўлинганлиги қумнинг тўкма зичлиги дейилади.
Асбоб ва ускуналар. 1 л ҳажмли идиш, қуритиш жавони, тарози, линейка.
Ишлаш тартиби. Бетоннинг таркибини ҳисоблаш, қум зарралари орасидаги бўшлиқлар ҳажмини аниқлаш, шунингдек, қумни ташиб келтириш, тўлдиргичлар сақланадиган омборларни лойиҳалаш ва шу кабилар билан боғлиқ ҳисоблаш учун қумнинг тўкма зичлигнни билиш керак. Тўкма зичликни аниқлаш учун оғирлиги 5 кг бўлган ўртача намуна қуритиш жавонига жойланиб, массаси ўзгармайдиган бўлгунча 110±5°С ҳароратда қуритилади. Сўнгра кўзларининг диаметри 5 мм келадиган ғалвирдан ўтказилади, совитилади, кейин массаси аниқланган 1 л сиғимли металл цилиндрга 10 см баландликдан куракча билан оз-оздан ташлаб турилади, цилиндр лиммо-лим тўлгач, уюлиб турган ортиқча қум металл ѐки ѐғоч чизғич билан текисланади, бу вақтда цилиндрни мутлақо силкитмаслик керак, акс ҳолда қум зичлашади. Қумга тўла цилиндр тарозида тортилади. Қумминг тўкма зичлиги формула ѐрдамида ҳисобланади ва натижа жадвалга тўлдирилади

№	Масса, г		Идиш	Тўкилган ўртача
			ҳажми, см^3	зичлик, г/ см^3
идиш	идиш билан қум	қум

1
Тўкилган қумнинг ўртача зичлигининг ўртача қиймати . . . кг/м³

Ҳисоблаш формуласи: q^m1^^m2

V
Бу ерда: m₁ - қум тўлдирилган цилиндрнинг массаси, г; m₂ - бўш ўлчаш цилиндрининг массаси, г;

22. 
    - цилиндрнинг ҳажми, см³.
    

Ўртача тўкма зичликни аниқлаш расми.

2.