5- ma’ruza. Standartlashtirish haqida. Standartlarni ishlab chiqish, tasdiqlash va tadbiq etish tartib-qoidalari Reja

---

5- Ma’ruza. Standartlashtirish haqida. 
Standartlarni ishlab chiqish, 
tasdiqlash va tadbiq etish tartib-qoidalari 
Reja. 
1. Standartlashtirish haqida 
2. Standartlashtirishning maqsad va vazifalari 
3. Standartlashtirish bo‘yicha asosiy atamalar va tushunchalar 
4. O‘zbekiston Respublikasida standartlashtirish xizmati 
5.Standartlarni ishlab chiqish, tasdiqlash va tadbiq etish tartib-qoidalari. 
Tayanch so‘zlar: standart, texnikaviy shart, standartlashtirish, standartlashtirish 
ob’ekti, me’yoriy hujjat.
Faraz qilaylik, endi dam olay deb, dam olish xonasiga kirib, chiroqni yoqqan edik, 
lip etib yondi-yu, o‘chdi. Nima qilamiz? Darxol boshqa lampochkani olib, almashtiramiz. 
Xo‘sh, buni nimasi g‘ayri tabiiy? Siz bunda kuygan lampochkani o‘rniga boshqasi aynan, 
ham kuchlanish bo‘yicha, ham quvvati bo‘yicha, ham o‘lchamlari bo‘yicha to‘g‘ri 
kelishini ostida qanchalar inson mehnati yotganligini hech o‘ylab ko‘rganmisiz? 
Odatda biz standart bo‘yicha degan iborani ko‘p ishlatamiz. 
Xo‘sh standart nima? Standart so‘zi inglizcha “Standart” so‘zdan olingan bo‘lib, 
me’yor, o‘lcham, andoza degan ma’nolarni bildirib me’yoriy hujjat nomi bilan yuritiladi. 
Standart - bu ko‘pchilik manfaatdor tomonlar kelishuvi asosida ishlab chiqilgan va 
ma’lum sohalarda eng maqbul darajali tartiblashtirishga yo‘naltirilgan hamda 
faoliyatning har xil turlariga yoki natijalariga tegishli bo‘lgan umumiy va takror 
qo‘llaniladigan qoidalar, umumiy qonun-qoidalar, tavsiflar, talablar va usullar 
belgilangan va tan olingan idora tomonidan tasdiqlangan me’yoriy hujjatdir. 
Standartlar fan, texnika va tajribalarning umumlashtirilgan natijala-riga 
asoslangan va jamiyat uchun yuqori darajadagi foydaga erishishga yo‘naltirilgan bo‘lishi 
kerak. 
Standartlar darajasiga qarab, halqaro, mintaqaviy davlatlararo, milliy va korxona 
miqyosida faoliyat ko‘rsatadi. 
Davlat standartlari mahsulotni ishlab chiqish va uni ishlab chiqarishga qo‘yish 
bosqichida yangi mahsulotlarning yuqori sifatli turlarini yaratish va o‘zlashtirishni 
tezlashtirishga, ishlab chiqaruvchi, tayyorlovchi va iste’molchi oralaridagi
munosabatlarni yaxshilashga yo‘naltirilgan. 
Standartlashtirish tizimi yangi buyumga o‘z vaqtida yuqori sifatli loyiha - 
konstruktorlik hujjatlar berish, korxonaning yangi mahsulotini berilgan sifat 
ko‘rsatkichlariga asosan tayyorlashni va kerak bo‘lsa mahsulotning ishlab chiqarishdan 
olib tashlashni belgilaydi. 
Standartlashtirish mahsulot muomalada bo‘lganida va sotish bosqichlarida 
mahsulotni joylashtirish (upakovka) da yaxshi tartib va sharoitlar yaratishga, yuklashga 
va joylashtirishga, saqlashga, omborlarda mahsulot sifatini buzilmay saqlashga, 
transportda olib yurishda, buyumni tarqatish, sotish tashkilotlariga talablar belgilaydi.