Natura-o`lchov birligi deyilganda, o`rganilayotgan hodisaning ichki xususiyatini ifodalovchi og’irlik, uzunlik, hajm va boshqa birliklar tushuniladi. Masalan, ishlab chiqarilgan ko`mir – tonna, aholi soni – kishi, ekin maydoni – gektar, bosib o`tilgan masofa – kilometrlarda ifodalanadi. - Natura-o`lchov birligi deyilganda, o`rganilayotgan hodisaning ichki xususiyatini ifodalovchi og’irlik, uzunlik, hajm va boshqa birliklar tushuniladi. Masalan, ishlab chiqarilgan ko`mir – tonna, aholi soni – kishi, ekin maydoni – gektar, bosib o`tilgan masofa – kilometrlarda ifodalanadi.
- SHartli natura – o`lchov birligi deyilganda bir xil turdagi iste`mol qiymatga ega bo`lgan hodisalarni bir xil birlikka keltiruvchi o`lchov birliklari tushuniladi. Bu birlik (koeffitsientlar) negizida o`rganilayotgan hodisalarning muhim iste`mol qiymatiga asoslangan nisbatlar yotadi.
3. Nisbiy miqdorlar to`g’risida tushuncha. - 3. Nisbiy miqdorlar to`g’risida tushuncha.
- Ikkita taqqoslama mutlaq miqdorni bo`lish natijasida olingan umumlashtiruvchi miqdor statistikada nisbiy miqdorlar deb ataladi.
- Nisbiy miqdorlar har xil shakllari ifodalanish mumkin. ularning ifodalanish shakli bazis miqdorning (nisbat maxrajini) qanday birlikka tenglashtirib olinishiga bog’liqdir. SHunga qarab, nisbiy miqdorlar koeffitsientlarda, foizda, promilleda, prodetsimilleda ifodalanadi.
4. NISBIY MIQDORLAR QUYIDAGI ASOSIY TURLARGA BO`LINADI: - Reja topshirig’i nisbiy miqdorlari.
- Buyurtma (shartnoma) bajarilishi nisbiy miqdorlari.
- Dinamika nisbiy miqdorlari.
- Tuzilma (struktura) nisbiy miqdorlari.
- Koordinatsiya nisbiy miqdorlari.
- Intensiv nisbiy miqdorlar.
- Ob`ektlararo va hududiy taqqoslash nisbiy miqdorlari.
1. Reja topshirig’i nisbiy miqdori rejalashtirilayotgan davr ko`rsatkichining oldingi yilning haqiqiy ko`rsatkichiga nisbatan qanday o`zgarishi lozimligini ko`rsatadi va quyidagicha hisoblanadi: - 1. Reja topshirig’i nisbiy miqdori rejalashtirilayotgan davr ko`rsatkichining oldingi yilning haqiqiy ko`rsatkichiga nisbatan qanday o`zgarishi lozimligini ko`rsatadi va quyidagicha hisoblanadi:
- RTnm – reja topshirig’i nisbiy miqdori.
- DRT – joriy davr uchun reja topshirig’i.
- Do – bazis davrda haqiqiy bajarilgan ko`rsatkich.
Do'stlaringiz bilan baham: |
