5. Abrazivli va olmosli asboblar. Rеjа

Abraziv ishlov berishning uziga xos xususiyatlari.
Jilvirlash operatsiyasi yunish, frezerlash va prmalash operatsiyalariga nisbatan uziga xos xususiyati mavjuddir.
1. Jilvirlash operatsiyasi yukori kesish tezliklarida (29/40 m/s) baxzida 50-70 m/s amalga oshiriladi.
2. Jilvir tosh kup kirrali asbobdir. u abraziv donalardan xamda boglovchi kismlardan iboratdir.
3. Jilvirlashni yukori tezlikda va katta kesish burchaklarida kesishi, yukori temperatura xosil bulishiga sababchidir.
4. Abraziv asbob boshka asboblar singari yaxlit kirraga ega emas. Unda xar bir abraziv dona maxlum metall katlamini yunadi. SHuning uchun jilvirlash protsessini tirkash protsessi deb atash mumkin.
5. Boshka protsesslarda kesish geometriyasi va rejimlarini uzgartirish xisobiga kesish protsessini boshkarish imkoniyati mavjud bulsa jilvirlashda fakat kesish rejimlarini uzgartirish mumkin.
6. Abraziv asbob ishlash davomida maxlum darajada uz-uzidan charxlanish utmaslashgan donalarning buzilishi va uvallashishi xisobiga sodir buladi. Kaysiki singan donalarning utkir kirralari ishga tushadi.
Jilvirlash operatsiyasida kuyim abraziv toshlar bilan olinadi. Abraziv toshlar govak jism bulib, uning asosini donalar va ularni biriktiruvchi maxsus jismdan iboratdir. Ular orasida govak jismlar joylashgan.



Abraziv donalar materiali bulib, suxniy abrazivlar: elektrokorund, karbit kremniysi va karbit bori, shu bilan birga suxniy va tabiiy olmoslar xam ishlatiladi.
Elektrokorrundni uch turi ishlatiladi: ok, normal va monokorund.
Karbid kremniy - kremniyni uglerod bilan kimyoviy birikmasidir (SiC). U ikki turda ishlab chikariladi KK kuk 98% elektrokorund asbobsozlik materiallarini charxlashda ishlatilsa, karbid kremniysi kattik kotishmalar va minerallo keramikani charxlashda kullaniladi.
Olmosli charxtoshlar toza ishlov berishda kullanilib, asosan kattik kotishmalar va toblangan materiallar bilan ishlaganda foydalaniladi.
2 ta gruppa biriktiruvchi moddalar orkali va noorganik birikmalar kullaniladi.
Noorganik biriktiruvchi jismlar keramik, bokelitli, vulkanitli biriktiruvchi kotishmalar kiradi.
Keng tarkalgan jilvirlash turlari kuyidagilardir: aylana buyicha tashki va ichki, tekislik buyicha markazsiz tashki va ichki, tishni shakldor jilvirlash va rez`balarni jilvirlashdir.
CHarx toshning aylanish tezligi Vk kesish tezligi bulib xizmat kiladi va kuyidagi formula bilan aniklanadi.
Vk=DkPk / 1000*60 m/s
Detalni aylanish tezligi kuyidagicha aniklanadi.
Vq=DqPq / 1000 m/min
Aylana buyicha tashki jilvirlashning uch usuli mavjud.
1) buylama surish bilan
2) chukur jilvirlash - bir utishda jilvirlash.
3) uyib kirish usuli bilan

Jilvirlashda Vk 30-40 m/s dan oshmaydi, Vq esa kora ishlov berganda 25-85 m/min, toza ishlov berganda 15-50 m/min kabul kilinadi. Kesish chukurligi esa kora ishlov berganda t= 0,01-0,07 mm/dv.xod, toza ishlov berganda t= 0,005-0,02 mm/dv.xod. Surish esa S=(0,2-0,3)V kabul kilinadi. Kolgan jilvirlash turlarini kuyidagicha ifodalash mumkin.

Jilvirlash protsessining asosiy ish vakti kuyidagicha aniklanadi.
t_o=Lk / ng ts * k
CHarx toshni xarakatga keltiruvchi kuvvat kuyidagicha aniklanadi.
Nk=Pz*Vk / 10³ kVt
Sovutuvchi va moylovchi suyuklik PAVni kesish protsessida kullash.
SMS kesuvchi asbob yoyilishining kamaytirishi kesish kuvvatini oshirish xisobiga kesish protsessini osonlashtiradi.
- Plastik deformatsiyani osonlashtirish xisobiga kesish uchun ketgan ishni kamaytiradi.
- Moylovchi taxsir kursatadi, kaysiki kirindini kesish zonasidan chikarib tashlansa
- Usimta xosil bulishiga karshilik kursatadi.
Kesish davrida yukori temperatura va bosim xosil buladi. SHular uchun kullanilayotgan suyuklik yukori bosimga va yukori temperaturada erib ketmasligi kerak. Bu talablar suyukliklarda yuza aktivligiga taxsir kiluvchi moddalar kullanishi bilan erishiladi. Ularga xayvon yoglari, usimlik moyi, yog kislotalari, oltingugurt, xrom va boshkalar kiradi. Bu moddalar metall bilan taxsirlashib mustaxkam yupka parda xosil kiladi. Xar xil tarkibdagi SMS juda kupdir. Kullaniladigan suyukliklar kuyidagi gruppalarga bulinishi mumkin.
1) Fakat sovutish xususiyatiga ega bulgan suyuklik - elektrolitlarning suvdagi eritmasi.
2) Sovutish xususiyatiga va kisman moylash xususiyatiga ega bulgan suyuklik.
3)Moylash xususiyatiga ega bulgan xamda kisman sovituvchi suyukliklar moyli suyukliklar.
Suyukliklar tanlanganda asosan kuyidagilar extiborga olinadi: kora ishlov berganda kuprok sovitish xususiyatiga ega bulgan suyukliklar olinsa, toza ishlov berganda moylovchi suyukliklar kullaniladi.
Suyukliklar uch xil usul bilan kesish zonasiga yuborilishi mumkin.
1. Okib turuvchi okim bilan
2. Bosim ostida sovutish

3. 
   Purkalgan xolda xaydash.
   

Jilvirlаsh ishlоv bеrilgаn yuzаning tоzа chikishigа vа ulchаmlаrining judа аnik bulishigа imkоn bеrаdi. Dеtаllаrdа utа аnik ulchаm vа judа tоzа yuzаlаr хоsil kilish uchun pritirkаlаsh, dоvоdkаlаsh, nаfis dоvоdkаlаsh usullаridаn, dеtаllаrning yuzаlаrini judа sillik vа yaltirоk kilish uchun esа jilоlаsh usulidаn fоydаlаnilаdi.
Jilvirlаshdа kеsuvchi аsbоb sifаtidа хаr хil shаkldаgi jilvir tоshlаr, brusоklаr, sigmеntlаr, jilvirlаsh kоgоzlаri, оbrаziv pоrоshоklаr vа pаstаlаr ishlаtilаdi. Аbrаziv mаtеriаl esа bir birigа mахsus bоglоvchi mоddа bilаn mахkаmlаnаdi. jilvirlаsh аsbоbi bir biridаn mа’lum оrаlikdа jоylаshgаn judа kup оbrаziv mаtеriаl dоnаlаridаn ibоrаt. Kеsuvchi аsbоblаrning kеsuvchi kirrаsidаn, jilvirlаsh аsbоbining kеsuvchi kirrаsi fаrk kilib tutаsh bulmаydi, uzluklidir.
Jilvirlаsh tоshi judа kаttа tеzlik bilаn аylаnib, ishlоv bеrilаеtgаn zаgоtоvkаning yupkа, sаyoz kаtlаmini kеsib оlаdi. Zаgоtоvkа yuzаlаrini kuydirib kuymаslik uchun (1200°S) mоylаsh-sоvitish suyukligi ishlаtilаdi.
Tаbiy аbrаziv mаtеriаllаrning sifаtidа оlmоs, kоrund, jilvir, kvаrs, chаkmоktоsh vа pеmzа ishlаtilаdi. Оlmоs jilvirlоvchi mаtеriаllаrning eng kаttigidir. Хоzirgi pаytdа tаbiiy jilvirlоvchi mаtеriаllаr оbrаziv jilvirlаsh аsbоbi tаyеrlаsh uchun ishlаtilmаydi, ulаrning kеsish vа mехаnik хоssаlаri аnchа pаst.
Аbrаziv аsbоblаr kuyidаgi sun’iy оbrаziv mаtеriаllаrdаn elеktrоkоrund, mоnоkоrund, krеmniy kоrbid, bоr kоrbid, bоr silikоkоrbid ishlаtilаdi.
Bоglоvchi mаtеriаl sifаtidа 1)аnоrgаnik mоddаlаr (krеmik, slikаt vа mаgnеziаl bоglоvchilаr). 2)оrgаnik mоddаlаr (vulkаnit vа bоlsеlit). 3) mеtаl bоglоvchilаr (mis vа аlyumin kоtishmаlаrining pоrоshоklаri) ishlаtilаdi.
Kеrаmik bоglоvchilаr K, slikаt S, mа’nаziаl M, vulkаnit V, bаlsеlit B хаrfi bilаn bеlgilаnаdi.
Jilvirlаsh tоshlаrining kаttikligi kаrаb M-yumshоk, (M1,M2,M3); SM- urtаchа yumshоk (SM1,SM2); S-urtаchа (S1,S2); ST- urtаchа kаttik (ST1,ST2,ST3) ; T-kаttik (T1,T2); VT-judа kаttik (VT1,VT); CHT-niхоyatdа kаttik turlаrigа bulinаdi.
Dеtаllаr tаyyorlаshdа jilvirlаsh охirgi-tоzа ishlоv bеrish sifаtidа kullаnilаdi. Jilvirlаsh bilаn ishlоv bеrilgаndа yuzа аnikligi 6-7 kvаlitеtgа, gаdir-budirligi esа R_z q 0,.08....0,32 mkm. tеng bulаdi.
Jilvirlаsh аsbоblаri strukturаsi
Jilvirlаsh аsbоbining strukturаsi dеgаndа оbrаziv dоnаlаr, bоglоvchi vа gоvаklаrning nisbаti tushinilаdi. Strukturа turlаrini 4 guruхsi mаvjud. bulib, ulаr 20 tа nоmеrdаn ibоrаt.
Strukturаsi

	zich	urtаchа	оchik	judа оchik
Stru.N	0...3	4....8	9.....12	13....20
dоnаdоr.	62...56	54.....46	44....38	56.....22
%	dоvоdkа kilish

Jilvirlаsh tоshlаrining fоrmаsi (shаkli)

PP (plоskiy pryamоy) -tugri prоfilli yassi. Sirtki, ichki dоirаviy vа mаrkаzsiz jilvirlаsh, yassi jilvirlаsh uchun ishlаtilаdi.
PV(plоskiy s vыtоchkоy)-uyikli yassi. Dоirаviy vа yassi jilvirlаsh uchun ishlаtilаdi.
PVD (Plоskоy s 2-х stоrоnnыy vыtоchkоy)-ikki yoklаmа uyikli yassi.
Dоirаviy vа yassi jilvirlаsh uchun ishlаtilаdi.
K- (kruglыy) -chаrх tоshi. Kоsilkаlаr pichоklаrini tаshki dоirаviy chаrхlаsh uchun ishlаtilаdi.
D-disksimоn kruglаr. Pаzlаr оchish vа kеsib tаshlаsh uchun ishlаtilаdi.
CHS-silindrik хаlkаlаr. YAssi jilvirlаsh, аsbоblаrni chаrхlаsh uchun ishlаtilаdi.
CHK-kоnussimоn хаlkаlаr -kеsuvchi аsbоblаrni chаrхlаsh vа kаyrаsh uchun ishlаtilаdi.
Jilvirlаsh turlаri
Dоirаviy jilvirlаshning kuyidаgi turlаri mаvjud:
1) Tаshki vа ichki jilvirlаsh;
2) mаrkаzsiz tаshki vа ichki jilvirlаsh;
3) yassi jilvirlаsh;
4) shаkldоr yuzаlаrni jilvirlаsh;
5) rеz’bа jilvirlаsh;
6) tish jilvirlаsh;

Jilvirlаsh tеzligi

Jilvirlаshdа jilvirlаsh tеzligi mа’nоsi оstidа jilvirlаsh tоshining tаshki kеsish yuzаsidа jоylаshgаn nuktаning tеzligi tushunilаdi.
Jilvirlаsh tеzligi kuyidаgi ifоdаdаn аniklаnаdi.
V q D n / 60 1000, m/ c,
bu еrdа D-tоsh diаmеtri, mm
p-tоshning minutigа аylаnish sоni
Аsоsiy tехnоlоgik vаkt
Jilvirlаsh jаrаеni uchun kеrаk bulgаn vаkt sаrfi jilvirlаsh sхеmаsigа, ikki tоmоngа utishlаr sоni vа uzinligigа, хаmdа buylаmа surish tеzligigа bоglik хоldа аniklаnаdi.
Аgаr zаgоtоvkаning jilish uzinligi bir mаrtаdаgi ikki еklаmа yurishgа uzinligigа tеng bulsа, buylаmа surish Snrаz bulgаndа, аsоsiy vаkt kuyidаgigа tеng.
to q2l/ S_pr , min. bir nеchа ishchi vа chikish yurishi kilsа, to q2l (i_i+i_ch) / S_pr , min.
Bir-biri bilan bog’langan aloxida elementlardan tashqil topgan elementli qirindi, qattiq va qovushqoqligi kam bulgan metallarni kichik tezliklarda kesishda xosil buladi.
Silliq, keskich usti bilan tutash yuzasi yaltiroq tashqi tomonda sezilmaydigan kertikli lentalar kurinishidagi tutash qirindi pulatlarga yuqori tezliklarda ishlov berishda xosil qilinadi.
Tutash qirindini xosil qilish maqsadga muvofiq, chunki u kichik plastik deformatsiyalarga bardosh beradi, turli materialllarni kesib ishlashda bir xil yangi teng bulgan sharoitlarda energiya kam sarflanadi, ishlov berilgan yuza kichik g’adir-budirlikka ega buladi. Biroq tutash qirindi ish joyida bir oz nokulayliklar tug’diradi, chunki u detlga, keskichga tez-tez Uralib qoladi, uni ishdan chiqaradi, ishchi uchun xavf tug’diradi va uni tashish qiyinlashadi. SHuning uchun tutash qirindi bilan kurashish, ayniqsa avtomat dastgoxlardan foydalanishda, muammo bUlib qoladi.
Qirindilar turlarga shartli ravishda bUlinadi. Kesish sharoitini Uzgarishi bilan qirindi elementlidan tutashgacha oraliqda uzgaradi.
Bunday Utish ishlov beraladigan metallning qovushqoqligini, kesish tezligini va oldingi burchakni oshishida, kesilayotgan qatlam qalinligini va ishqalanish kuchlarining kamayishida kuzatiladi.
Siniq qirindi murt metallarni, masalan qattiq chuyanni kesishda xosil buladi. Biroq chuyanlarga kichik tezlik bilan ishlov berishda siniq qirindini va xatto tutash qirindini olish mumkin.
Qirindining turi va tashqi kurinishi kesish jarayonini baxolash uchun xizmat qiladi.
BUg’inli va tutash qirindi oldingi yuza buyicha sirpanib kushimcha deformatsiyalanadi. Shundan so’ng kesuvchi asbobdan chetga chiqadi va spiral bUlib jingalaklanadi. Qirindini jingalaklanishini quyidagicha tushuntirish mumkin: oldingi yuza qirindini jipslab elementlarning keskich usti tomonini qalinlashishini xosil qiladi va ular trapetsiya shaklini qabul qiladi.
Spiral radiusi metallni kesishda deformatsiyalash darajasiga va qirindini keskichning yuzasi buyicha plastik deformatsiyalanish darajasiga bog’liq buladi.
Kesish tezligining oshishi bilan Uram radiusi oshadi, chunki plastik deformatsiyalanish darajasi kamayadi. SHuning uchun oldingi yuzada ishqalanish kuchlarining kamayishi bilan Uram radiusi xam oshadi. Kesuvchi asboblarni konstruktsiyalashda oldingi yuzaning shakli shunday tuzilishi kerakki, bunda qirindining jingalaklanishi va sinishining kerakli yUnalishi taominlanishi zarur.
Kup qirrali kesuvchi asboblarning tishlari orasidagi botiqlar shakli va Ulchamlari ularga joylashuvchi qirindilar xajmining xisobi bilan tanlanadi.
Metallni qayta ishlashni rivojlantirish tarixi mashinasozlikda mehnat unumdorligini oshirishning eng samarali usullaridan biri yangi asbob-uskunalardan foydalanish ekanligini ko'rsatadi. Masalan, karbon vositasi o'rniga yuqori tezlikda po'latdan foydalanish kesish tezligini 2-3 barobar oshirish imkonini berdi. Buning uchun mashinalarning dizayni sezilarli darajada yaxshilanishi va birinchi navbatda ularning tezligini va kuchini oshirish kerak bo'ladi.
Xuddi shunga o'xshash hodisa, shuningdek, volfram karbid, titanium va boshqa metallarga asoslangan vositalar sifatida ishlatiladigan qattiq metallarni qo'llashda ham kuzatildi.
Jamoa materiallari yuqori qattiqlikka ega bo'lishi kerak. Bu vositani uzoq vaqt davomida qayta ishlamasdan ishlashni ta'minlaydi.
Jamoa buyumning qattiqligi bilan solishtirganda, asbobning chiqib ketish jarayonida qizdirilganda qattiqroq bo'lishi kerak. Materialning yuqori haroratda saqlanishini qobiliyati qizil qattiqlik (issiqlik qarshiligi) deb ataladi.
Asbobning chiqib ketish qismida yuqori bosim va issiqlik ostida ko'proq aşınma qarshiliklarga ega bo'lishi kerak.
Muhim zarurat, shuningdek, materialning etarli darajada yuqori emasligi, chunki unchalik kuchsizligi, kesish qirralarining yivlanishi yoki asbobning parchalanishi, ayniqsa kichik hajmda bo'ladi.
Instrumental materiallar yaxshi texnologik xususiyatlarga ega bo'lishi kerak, ya'ni. asbobni ishlab chiqarish va uni qayta ishlash jarayonida, shuningdek, nisbatan arzon bo'lishi mumkin.
Hozirgi kunda asbob-uskunalarni tayyorlash uchun quyidagi materiallar qo'llaniladi:
- asbob po'latlir;
- qattiq qotishmalar;
- mineralokeramika va kermet;
- bor nitridi asosida superhardli materiallar;
- sintetik olmos.
Asbob materiallari uglerodli po'latlar, legirlangan va tezkesarlarga bo'linadi.
Karbonli po'latdan yasalgan chiqib ketish asboblari xona haroratida etarli qattiqlik, kuch va aşınma direncine ega, lekin ularning issiqlik qarshilik kam. 200-250 ° S haroratda ularning qattiqligi keskin kamayadi. Shu sababli ular fayllar, kichkina matkaplar, romlar, qotishmalar va boshqalar kabi kam kesish tezligi bilan yumshoq metallni qayta ishlash uchun mo'ljallangan qo'l va dastgohlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladi.
Uglerodli po'latlarning xususiyatlarini yaxshilash maqsadida yuqori qizdirilish va toblanish va qizib ketishga nisbatan kam sezgirlik bilan ajralib turuvchi legirlangan instrumental po’latlar ishlab chiqildi. Shu bilan birga, issiqlikka chidamlilik nuqtai nazaridan legirlangan po’latlar karbonlilarga nisbatan bir oz ustundir. 200-260 ° C darajasiga qadar qizdirilsa, ular qattiq qattiqligicha qoladilar. Shuning uchun, bu po'latlar yuqori tezlik bilan kesish uchun emas, balki qattiq materiallarni qayta ishlash uchun ham mos emas.
Uglerod plastinalarida, uglerodning massa ulushi 0,7% va undan yuqori. Ular "У" harfi bilan belgilanadi, undan keyin po'latdan uglerodning massa ulushini foizning o'ndan birida, masalan, У10 da, uglerodning massa ulushi 1% ni ko'rsatuvchi raqam. Yupqa tarkibli tarkibida yuqori sifatli po'latdan tayyorlangan po'lat, uning nomi bilan "A" harfi, masalan, У10A.
Legirlangan asbobsozlik po’latlarni belgilashda, birinchi raqam, uglerodning massa ulushini foizning o'ndan birida ko'rsatadi (agar u bo'lmasa, u holda uglerodning massa ulushi 1% ni tashkil etadi), keyinchalik xamir elementlarga mos keladigan harflar: X - xrom; S silikon; G - marganets; B - volfram; F - vanadiy. Xatlarga elementlarning massa ulushini foizlarning barcha birliklarida ifodalovchi raqamlar kiradi. 1-jadvalda uglerod va loy metallashtirilgan po'latlarning asosiy xususiyatlari va ularni qo'llash sohasi ko'rsatilgan.
Bir-biri bilan bog’langan aloxida elementlardan tashqil topgan elementli qirindi, qattiq va qovushqoqligi kam bulgan metallarni kichik tezliklarda kesishda xosil buladi.
Silliq, keskich usti bilan tutash yuzasi yaltiroq tashqi tomonda sezilmaydigan kertikli lentalar kurinishidagi tutash qirindi pulatlarga yuqori tezliklarda ishlov berishda xosil qilinadi.
Tutash qirindini xosil qilish maqsadga muvofiq, chunki u kichik plastik deformatsiyalarga bardosh beradi, turli materialllarni kesib ishlashda bir xil yangi teng bulgan sharoitlarda energiya kam sarflanadi, ishlov berilgan yuza kichik g’adir-budirlikka ega buladi. Biroq tutash qirindi ish joyida bir oz nokulayliklar tug’diradi, chunki u detlga, keskichga tez-tez Uralib qoladi, uni ishdan chiqaradi, ishchi uchun xavf tug’diradi va uni tashish qiyinlashadi. SHuning uchun tutash qirindi bilan kurashish, ayniqsa avtomat dastgoxlardan foydalanishda, muammo bUlib qoladi.
Qirindilar turlarga shartli ravishda bUlinadi. Kesish sharoitini Uzgarishi bilan qirindi elementlidan tutashgacha oraliqda uzgaradi.
Bunday Utish ishlov beraladigan metallning qovushqoqligini, kesish tezligini va oldingi burchakni oshishida, kesilayotgan qatlam qalinligini va ishqalanish kuchlarining kamayishida kuzatiladi.
Siniq qirindi murt metallarni, masalan qattiq chuyanni kesishda xosil buladi. Biroq chuyanlarga kichik tezlik bilan ishlov berishda siniq qirindini va xatto tutash qirindini olish mumkin.
Qirindining turi va tashqi kurinishi kesish jarayonini baxolash uchun xizmat qiladi.
BUg’inli va tutash qirindi oldingi yuza buyicha sirpanib kushimcha deformatsiyalanadi. Shundan so’ng kesuvchi asbobdan chetga chiqadi va spiral bUlib jingalaklanadi. Qirindini jingalaklanishini quyidagicha tushuntirish mumkin: oldingi yuza qirindini jipslab elementlarning keskich usti tomonini qalinlashishini xosil qiladi va ular trapetsiya shaklini qabul qiladi.
Spiral radiusi metallni kesishda deformatsiyalash darajasiga va qirindini keskichning yuzasi buyicha plastik deformatsiyalanish darajasiga bog’liq buladi.
Kesish tezligining oshishi bilan Uram radiusi oshadi, chunki plastik deformatsiyalanish darajasi kamayadi. SHuning uchun oldingi yuzada ishqalanish kuchlarining kamayishi bilan Uram radiusi xam oshadi. Kesuvchi asboblarni konstruktsiyalashda oldingi yuzaning shakli shunday tuzilishi kerakki, bunda qirindining jingalaklanishi va sinishining kerakli yUnalishi taominlanishi zarur.
Kup qirrali kesuvchi asboblarning tishlari orasidagi botiqlar shakli va Ulchamlari ularga joylashuvchi qirindilar xajmining xisobi bilan tanlanadi.
Metallni qayta ishlashni rivojlantirish tarixi mashinasozlikda mehnat unumdorligini oshirishning eng samarali usullaridan biri yangi asbob-uskunalardan foydalanish ekanligini ko'rsatadi. Masalan, karbon vositasi o'rniga yuqori tezlikda po'latdan foydalanish kesish tezligini 2-3 barobar oshirish imkonini berdi. Buning uchun mashinalarning dizayni sezilarli darajada yaxshilanishi va birinchi navbatda ularning tezligini va kuchini oshirish kerak bo'ladi.
Xuddi shunga o'xshash hodisa, shuningdek, volfram karbid, titanium va boshqa metallarga asoslangan vositalar sifatida ishlatiladigan qattiq metallarni qo'llashda ham kuzatildi.
Jamoa materiallari yuqori qattiqlikka ega bo'lishi kerak. Bu vositani uzoq vaqt davomida qayta ishlamasdan ishlashni ta'minlaydi.
Jamoa buyumning qattiqligi bilan solishtirganda, asbobning chiqib ketish jarayonida qizdirilganda qattiqroq bo'lishi kerak. Materialning yuqori haroratda saqlanishini qobiliyati qizil qattiqlik (issiqlik qarshiligi) deb ataladi.
Asbobning chiqib ketish qismida yuqori bosim va issiqlik ostida ko'proq aşınma qarshiliklarga ega bo'lishi kerak.
Muhim zarurat, shuningdek, materialning etarli darajada yuqori emasligi, chunki unchalik kuchsizligi, kesish qirralarining yivlanishi yoki asbobning parchalanishi, ayniqsa kichik hajmda bo'ladi.
Instrumental materiallar yaxshi texnologik xususiyatlarga ega bo'lishi kerak, ya'ni. asbobni ishlab chiqarish va uni qayta ishlash jarayonida, shuningdek, nisbatan arzon bo'lishi mumkin.
Hozirgi kunda asbob-uskunalarni tayyorlash uchun quyidagi materiallar qo'llaniladi:
- asbob po'latlir;
- qattiq qotishmalar;
- mineralokeramika va kermet;
- bor nitridi asosida superhardli materiallar;
- sintetik olmos.
Asbob materiallari uglerodli po'latlar, legirlangan va tezkesarlarga bo'linadi.
Karbonli po'latdan yasalgan chiqib ketish asboblari xona haroratida etarli qattiqlik, kuch va aşınma direncine ega, lekin ularning issiqlik qarshilik kam. 200-250 ° S haroratda ularning qattiqligi keskin kamayadi. Shu sababli ular fayllar, kichkina matkaplar, romlar, qotishmalar va boshqalar kabi kam kesish tezligi bilan yumshoq metallni qayta ishlash uchun mo'ljallangan qo'l va dastgohlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladi.