5 Adabiyotlar taxlili
Variantlar Tunlam tuxumining zararlanishii
chala yarim
- Bu sahifa navigatsiya:
- Trixogramma (maxalliy populyasiya) - 3 marta qo‘yilgan 14.1 20,3
- Trixogramma (ToshDAU) -3 marta ko‘yilgan t9,2 32,5 41,4
- Brakon (maxalliy populyasiya) - 2 marta gektariga 4000 tadan kuyilyai (1:10-15 nisbatan)
- Brakon (ToshDAU) - 2 marta gektariga 4000 tadan qo‘yildi (1:10-15 nisbatav)
- Iazorat (ishlovsnz) - - - 22,1
| Variantlar
|
Tunlam tuxumining zararlanishii. kunlar bo‘iicha, % | |||||||
|
Tunlam qurtining zararlanishi, kunlar bo‘yicha, % | ||||||||
|
|
|
3 |
6 |
9 |
3 |
6 |
9 | |
|
1. |
Trixogramma (maxalliy populyasiya) - 3 marta qo‘yilgan |
14.1 |
20,3 |
22,5 |
- |
- |
- | |
|
2. |
Trixogramma (ToshDAU) -3 marta ko‘yilgan |
t9,2 |
32,5 |
41,4 |
- |
- |
- | |
|
3. |
Nazorat-I (tuxum trixogramma bilan tabiiy zararlanishi) |
11,9 |
33,2 |
44,2 |
- |
- |
- | |
|
4. |
Nazorat-2 (tunlam tuxumining tabiiy puch qolishi) |
54,2 |
47,7 |
40,3 |
- |
- |
- | |
|
| ||||||||
|
1. |
Brakon (maxalliy populyasiya) - 2 marta gektariga 4000 tadan kuyilyai (1:10-15 nisbatan) |
- |
- |
- |
13,6 |
36,5 |
34,4 | |
|
2. |
Brakon (ToshDAU) - 2 marta gektariga 4000 tadan qo‘yildi (1:10-15 nisbatav) |
- |
- |
- |
26,7 |
46,2 |
48,3 | |
|
3. |
Iazorat (ishlovsnz) |
- |
- |
- |
22,1 |
77,8 |
99,5 | |
Ehtiyoj vujudga kelganida (dalada g‘o‘za tunlamidan tashqari so‘ruvchi zararqunandalar ham paydo bo‘lishi) oltinko‘z kushandasini mumkin holda kichik yosh qurtlik davrida zararkunandalarga nisbatini 15-20 taga - 1 qilib tarqatish tavsiya qilinadi. Tuxum shaklida tarqatilgan oltinko‘zning samarasi shubhalidir.
Tabiiyki, biologik usulni ishlatish samaradorligi mahsulot (trixogramma, brakon) sifatiga bog‘liqdir. Laboratoriyada ko‘paytirishda bu ob’yektlarni asosiy xo‘jayin-tunlamning tuxum va qurtida bir yilda 2 marta ko‘paytirib o‘tkazish (passaj qilish) talab etiladi. Shundagina 50 % ga yaqin biologik samara olish imkoniyati yaratiladi (5-jadval).
4.4 Kimyoviy usul
Samaradorligi tez namoyon bo‘lganligi uchun zararkunandalarga qarpsh kurashda kimyoviy usulning ahamiyati kattadir. Zararkunanda kuchli rivojlangan yerlarda odatda biologik usulning samaradorligi yetarli bo‘lmaydi. Shuning uchun ham kimyoviy vositalarni (insektisidlarni) ishlatish UHQT ning ajralmas qismi bo‘lib, FT yordamida ko‘plab uchayotgan tunlam kapalaklari aniqlangan yerlarda ko‘shimcha dala nazoratidan keyin lozim bo‘lsa (har 100 ta o‘simlikda o‘rtacha 10 tadan oshiq yosh kurtlari mavjud bo‘lsa) insektisid ishlatish kerak.
Kimyoviy usulning umumiy rivojlanishida (jumladan g‘o‘za tunlamiga karshi ham) O‘zO‘HQITI ning tutgan o‘rni vazminlidir. Bu ilmiy dargoh tarkibida agrotoksikologiya (ya’ni o‘simliklarni himoya qilishda kimyoviy moddalarni O‘zining bir qator ijobiy xususiyatlariga kura kimyoviy usul zararkunandalariga, qarshi kurashda asosiy omillardan hisoblanadi. Yuqori samarali bo‘lganida sarflangan har bir sum mablag‘ evaziga ko‘shimcha 3-5 so‘mlik mahsulot saqlanib qolishi mumkin.
Lekin kimyoviy usulning bir qator kamchiliklari ham borligi sir emas. Eng avvalo qo‘llaniladigan xilma-xil dorilar odam va issiq qonli hayvonlar uchun befarq emas. Ishlatish uchun tavsiya etilgan preparatlarning zaharlilik darajasi har xil. Bular ichida o‘ta zaharli, o‘rtacha zaharli va kam zaharlilari mavjud. Hozirgi vaktda zararkunan-dalar uchun yuqori samarali, lekin uncha zaharli bo‘lmagan preparatlarning soni ko‘pchilikni tashkil qiladi.
Bularning qatorida turli kimyoviy guruhlarga oidlari bilan bir qatorda ko‘plab analoglari (ta’sir etish moddasi bir, ammo nomlanishi o‘zgacha) ham oz emas. Bu dorilarning bir qismi 25-30 yil ilgari tavsiya etilgan bo‘lsa, ayrimlari yaqinlarda "Ro‘ixat"ga kiritilgan.
Zararkunandalarga qarpsh kurashning muvaffaqiyatdi o‘tkazilishi unga qarshi shshitiladigan insekltshid turiga, dorilash usuliga, sarflanadigan preparat va suv miqdoriga hamda himoya ishlarining tashkil etilipgiga bog‘likdir. Masalan, iyun-iyul oylarida ko‘sak kurtining birinchi avlodi bilan bir qatorda, odatda so‘ruvchi zararkunandalar ham pomidorga zarar yetkazadi. Shuning uchun bu vaqtda siperfos, karate kabi kompleks ta’sir qiluvchi yoki o‘zgacha preparatlarning aralashmasidan foydalaniladi.
Albatta ishlatiladigan preparatlarning ijobiy xususiyatlaridan to‘liq foydalanib, yuqori darajadagi samaraga erishish uchun ularning kimyoviy va
fizik xususiyatlarini yaxshi bilish lozim. Shuning uchun bu masalaga to‘xtalib o‘tamiz.
Download 82.19 Kb.
Do'stlaringiz bilan baham:
