5. амалий иш. Tormoz kolodkalariga yo‘l qo‘yilgan siqilish kuchini aniqlash. Ishning maqsadi

7.2. Berilgan turi uchun tormozini hisoblash

Loyihalashtirilayotgan vagon turi uchun tormozini tipovoy usulda hisoblanadi.

Yuk vagonlari uchun yukortilgan va bo‘sh vagon xolati uchun hisoblanadi. Bu masala qator savollar keltirib chiqarada. Sxema va grafiklar ketiriadi.
Tormoz silindari porsheni shtoki kuchi (kghsm²) quydagicha topiladi.


_(7.3)

Bu erda R_{o sh} – tormoz silindri shtoki bosimida va hisoblangan chiqish uzunligi,

J_t.s , R_t,s –tormoz silindiri avvaldan boshlangandagi qattiqligi va kuchlanish bosimi,
F – tormoz silindri porshini yuzasi sm,
Ilova -3- jadval.
R₁ – kulisasiz regulyator prujinasi kuchlanishi bosimi, tormoz silindri shtokining harakatlanishi quydagi formuladan topiladi.

• 
  richagli uzatma uchun R₁ = ; (7.4)
  

• 
  sterjenli uzatma uchun R₁ = ; (7.5)
  

• 
  yuk va passajir vagonlari uchun = 6,57 kg · s/sm
  

R_t.s =159 kg
Bu erda - tormozlash siqilgandagi kattaliklar, regulyator prujinasi siqilgan holatda kattalik va kattalik a,b,s,d,e, - gorizontal richag elkalari va regulyator uzatmasi o‘lchami (qiymati)

Ilova -4-jadval.

Bir tormoz kolodkasini haqiyqiy bosilgandagi qiymati (p/sm²) quydagicha topiladi
K_d =R_sh· _(7.6)
Bu erda m – tormoz silindridan richagli uzatmaga tushadigan kattalik

Bitta kolodkaga bosishda to‘g‘ri keladigan kattalik uning qanday materialdan tayyorlanganligiga qarab topiladi. Bunda haqiyqiy va ish kuchi (kg/sm²)ni hisoblanganga bog‘liqligini ko‘rsatish shart.

- cho‘yan kolodkalar uchun K_r = 2,22 ; (7.7)

kompozitsion kolodkalar uchun K_r = 1,22 ; (7.8)

Hisoblanayotgan bosim kuchining koeffitsentini aniqlash

(7.1-7.2- jadval)
; (7.9)


_(7.10)

G‘ildirak juftligini siqilib qolishini quydagi metodika (uslub)da aniqlanadi. Yuza kelib chiqishi bu formuladan topiladi.

_(7.11)
Yuk vagonlarining qiymati 7.1-jadval

Vagonni yuklash	qiymati
	CHo‘yan kolodkalar uchun	Kompozitsion kolodkalar uchun
Yuk ortilganda	0,33	0,2
Yuksiz xolatda	0,55	0,24

7.2-jadval Yo‘lovchi vagonlari uchun ning qiymati

Xarakat tezligi m/s	qiymati
	Cho‘yan kolodka uchun	Kompozitsion kolodka uchun
Do 33	0,6	0,22
30-40	0,78	0,27
40-45	0,8	0,28

Bu erda - sirilib qolgan vaqtdan bosim (itarish) kuch koefitsenti

U_kr – yuk vagonlari 20-100 km/s va passajir vagonlari V = 40 km/s uchun hisoblanadigan ishqalanish koeffitsenti.
Ψ_k – g‘ildiraklarni rels bilan bog‘laninshning hisoblash koeffitsenti bo‘lib yuza (siqilish) bo‘lmaganda quydagi qiymatdan katta bo‘lmaydi

• 
  passajir vagonlar uchun = 0,12,
  
• 
  yuk vagonlari uchun , V = 20 km/s = 0,09
  

V = 100 km/s = 0,12 (7.12)

Tormoz silindri ishtirokidagi kuch (kg/sm²) bo‘sh yuk vagoni uchun

_(7.13)

Formulaning bo‘sh tomonidagi dan tashqari 5.1.nuqtada topilgan, tormoz silindirdagi bosim g‘ildirak siqilib qolgan holati uchun, yuk vagonlarida 1,8 kg/sm², passajir vagonlarda 3,8kg/sm² qiymatga teng.

Bitta tormozlash kolodkasiga to‘g‘ri keladigan K_d.z g‘ildirak siqilib qolgan vaqtida 5.2.puktdagi qiymatini formulaga qo‘yib topiladi.
Hisoblanadigan tormoz bosganda siqilish yuzaga keladigan K_d.z kiymatini 5.3. punktdagi K_r.z qiymatidan foydalanib topiladi.
Tormozni boshdagi kuchini hisoblanadigan koeffitsenti, g‘ildirak siqilganda K_r.z qiymatini o‘rning qo‘yib topiladi.
Ishqalanishning hisoblanadigan koeffitsenti _kr yuqorida ko‘rsatilgan V tezliklar uchun quydagi formulalardan hisoblanadi.
- cho‘yan g‘ildiraklar uchun.


_kr=0,36 ; (7.14)

Ψ_k va ruxsat etilgan , qiymatlari bilan taqqoslab, (yuzaga kelish) mumkin bo‘lgan siqilish o‘aqida xulosa qilsa bo‘ladi.

Temir yo‘lda harakat tarkibining tormoz yo‘lini hisoblashda quydagi uslublardan foydalaniladi: analitik, grafik va nomogramma asosida hisoblash.