5-амалий машғулот Мавзу: Бухоро вилоятидаги сув омборлари билан танишиш. Уларнинг техник таснифи

ТЎДАКЎЛ СУВ ОМБОРИ.
Сув омбори Навоий вилояти Қизилтепа тумани ҳудудида жойлашган бўлиб, туман марказидан 26 км, Бухоро шаҳридан 35 км узоқликда жойлашган. Йиғилган сув Бухоро вилоятининг Ғиждувон, Шофиркон, Вобкент, Пешку, Ромитан, Когон, Бухоро, Жондор ва Навоий вилоятининг Қизилтепа, Навоий туманларига ёзги суғориш мавсумида экин далаларини суғориш учун сарфланади.
1. Сув омбори ҳажми – W=1200 млн.м³
- фойдали ҳажми – W=650 млн.м³.
- ўлик ҳажми – 550 млн.м³.
- қирғоқ бўйлаб узунлиги – 55 км
- ўртача чуқурлиги – 7 м
2. Дамба узунлиги – 4,2 км.
- баландлиги – 12 м.
Дамбанинг устки белгиси (отметка) – 228 м
Устки қисми кенглиги 18-25 м (лойиҳасиз маҳаллий гурунтдан қурилган) юқори бъеф харсанг тош билан мустаҳкамланган, пастки бъефда дренаж қуриш ишлари давом эттирилмоқда. 33 дона пъезометрлар ўрнатилган.
3. Сув чиқариш иншооти.
Иншоот бетон қисми БМ-200 маркали бетондан бўлиб, сув чиқариш тўрт бурчакли бетон қувурдан иборат, ўлчамлари 3,1 х 3,4 м, қувурнинг босимли қисми 41.2 метр, босимсиз қисми 51.3 м, қувурга 2 дона ясси ишчи дарвоза ўрнатилган, иншоот остонаси белгиси (отметка) 216.26 м.
4. сув ўтказиш дарвозаси
- ишчи ясси – 2 дона 3.1 х 3.4 м. ГПЗ-20 тн.
Кўтариш механизмлари – 20 ЭВД
- таъмирловчи ясси – 2 дона 3.1 х3. 4 м ГПЗ- 20 тн.
Кўтариш механизмлари – 20 ЭВД
- сув ўтказиш қобилияти – 40 м³/сек..
5. Учлик иншоотидан сув қйиш канали
- узунлиги – 5 км.
- сув ўтказиш қобилияти – 100 м³/сек.
6. Ю.Б.К. дан сув қуйувчи канал
- узунлиги – 5 км.
- сув ўтказиш қобилияти – 110 м³сек.
7. Тўдакўл ташлама канали
- узунлиги – 1,8 км.
- сув ўтказиш қобилияти – 40 м³сек.
7. Прокопдан сув чиқариш канали
- узунлиги – 4 км.
- сув ўтказиш қобилияти – 150 м³/сек.

ШЎРКЎЛ СУВ ОМБОРИ
Шўркўл сув омбори Бухоро вилоятининг Ғиждувон ва Конимех туманлари чегараси ҳамда Зарафшон дарёсини қуйи этагида жойлашган. Тўғон қуриладиган жой кенг тексликдан иборат бўлиб, Зарафшон дарёси томон оқим ётқизма бўлиб борган.
Шофиркон суғориш системаси сувнинг кўп қисмини Ғиждувон, Қизилтепа, Вобкент, Шофиркон туманларининг ерларига етказиб беради. Келажакда жилвон чўлидаги 150 млн га ўзлаштирилган янги ерни суғориш кўзда тутилмоқда.
Ҳамма территория ўзининг текслиги ва шимолий-шарқ томонидан бориб Қоратоғ тизмаларига туташиб келганлиги билан характерланади.
Отметкалар жануб ва жанубий-ғарбида денгиз сатҳидан 400 метрга пасаяди, шимол ва шимолий-шарқ тамони эса кўтарилиб бориб 1000 метр баландликка етган жойлар ҳам учрайди. Бу жойларда катта жарликлар, дарёлар ва сойлар бор.
Бухоро вилоятининг сув истеъмоли 4005млн.м3ни ташкил этади, жумладан Амударёдан 2757 млн. м3, Зарафшон дарёсидан 1248 млн. м3 сув истеъмол қилинган.