5-amaliy ish Mavzu: Yumshatilgan jinslarning asosiy koʻrsatkichlarini aniqlash metodologiyasini oʻrganish

5-amaliy ish
Mavzu: Yumshatilgan jinslarning asosiy koʻrsatkichlarini aniqlash metodologiyasini oʻrganish.
Maydalangan tog jinslarining tukma zichligi deb tog jinslarining xajm birligidagi ogirligiga aytiladi. Xajmni xisoblashda tog jinslari xajmi , zarrachalar orasidagi govaklilar va aloxida bulaklari orasidagi bushliklar xisobga olinadi. Tukma zichlik kattaligi solishtirma ogirlik, xajmiy ogirlik, granulametrik tarkib, bulaklar shakli, ularning uzaro joylashishi namligi va bundan tashkari tashki faktorlar (yumshatilgan xolatda tuxtash vakti, uz-uzidan zichlashish) kursatkichlariga boglik buladi. Tukma zichlik ma’lum bir uzgarmas xajmdagi idishni tuldirib aniklanadi.

Bush idish texnik tarozida tortiladi(d,kg), sungda maydalangan tog jinsi bilan tuldirilib, kayta tortiladi. Maydalangan tog jinsining idishdagi xajmi aniklanadi. Bunda idishning ulchamlari ulchab olinadi va idish ulchamlari xajmi aniklanadi.
Maydalangan tog jinsining tukma zichligi kuyidagi formuladan aniklanadi. Bir xil jinsdagi tog jinsining solishtirma ogirligi va xajmiy ogirligidan doimo kam buladi.(maydalangandagi xajmning ortishi xisobiga), ushbu parametrlarni zichlik koef erdamida aniklanadi. Xajmiy ogirlik va tukma zichlikning solishtirma ogirlikka nisbati tog jinsi xajmining mineral massa bilan tulaligini kursatib, zichlik koef.ti deyiladi.Agarda yumshatish koef,(koef,razlыxleniya)kr va xajmiy ogirlik ma’lum bulsa,tog jinsining tukma zichligini kuy.for.dan anik.z:
Yumshatilish va zichlashish.
Yumshatilish deb- tog jinsini maydalash, ajratib olish. kazish paytida xajmiy ortishiga aytiladi.Tog jinsining maydalanishi, yumshatilish bilan baxolanib, yumshatilgandagi xajmini massivdagi xajmi nisbatiga teng. Agarda tukma zichlik va xajmiy ogirlik ma’lum bulsa, yumshatilish koeffitsientini topish mumkin. YUmshatilish koeffitsienti tog jinslarining bir bir tekisda maydalanganligi, bulaklar kattaligi, idish xajmi va maydalangan tog jinsining tuxtash vaktiga boglik buladi. Kattik tog jinslari uchun maksimal yumshatish koeffitsienti 1,5-2,7 gacha buladi. Kungir kumir uchun 1,4 gacha buladi. Kungir kumir , argelidlar uchun 1,3 chillar uchun 1,25, kumda 1,2 buladi. Laboratoriya sharoitida notugri shakldagi taxminan 10x10x10 sm kattalikdagi tog jinsi olinib, xajm ulchagichda xajm ulchanadi. YUmshatilish koeffitsienti kuyidagi formuladan topiladi.
K_r=V_r/V.
Tajriba 4-5 marta takrorlanadi va urtacha ulchami xisoblanadi.