5-Amaliy mashgulot Mavzu: Avtotransportdan chiqadigan gazlardagi zararli moddalar miqdorini hisoblash

5-Amaliy mashgulot


Mavzu: Avtotransportdan chiqadigan gazlardagi zararli moddalar miqdorini hisoblash

1. Atmosferaga chiqarib tashlanayotgan changlarni kontsentratsiyasini hisoblash va uni REK bilan solishtirish

Avtomobillardan chiqadigan gazlarning chegaraviy ruxsat etilgan tashlanmalarini hisoblash

Avtotransport vositalaridan ajralib chiqadigan ishlatilgan gazlar tarkibidagi zaharli bo‘lmagan asosiy komponentlar azot, kislorod, suv bug‘lari va korbanat angdrid (SO₂ uglerod ikki oksidi) hisoblanadi.

Ishlatilgan gazlar tarkibida 200 dan ortiq zararli moddalar mavjud bo‘lib, ularning ko‘pchiligi atrof-muhit va inson salomatligiga jiddiy xavf tug‘diradi. Zaharli komponentlar orasiga uglerod oksidi (SO-is gazi), azot oksidlari N_xO_u, aldegidlar, uglevodorodlar, oltingugurt gazi, qurum, benz(a)piren va boshqalar kiradi.
Barcha zaharli moddalar ro‘yxatidan asosan uchta ingdrient ajratib olinadi, bular: uglerod oksidi-SO, yonishga ulgurmagan uglevodorodlar-S_pN_t va azot oksidlari NO_x
Harakatdagi avtomobil transport vositalaridan ajralib chiqadigan zaharli moddalar miqdorini hisoblash
Biror bir hududda (shahar ichida, shaharlararo avtomagistrallarda, sanoat hududida, karer va shaxtalarda, xalq xo‘jaligi mahsulotlarini bir punktdan ikkinchisiga etkazib berishda) guruh bo‘lib ishlayotgan avtotransport vositalaridan hisobot davrida ajralib chiqadigan ishlatilgan gazlar tarkibidagi zaharli moddalar yalpi miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
M_idv = ∑ N_jk L_jk a_v m_itjk K_tcjk kg/yil (1.1)
Bu erda N_jk K-tipidagi dvigatellar bilan jihozlangan j – guruhdagi avtomobillar soni; a_v- avtomobillarning ishga chiqish koeffitsientlari; m_itjk - K –tipdagi dvigatellarga ega bo‘lgan j – guruhdagi avtomobillardan ajralib chiqadigan i – zaharli moddalarning solishtirma miqdori, g/km; L_jk - K-tipdagi dvigatellarga ega bo‘lgan j – guruhdagi avtomobillarning o‘rtacha yillik yurish masofasi, ming km; K_tcjk – avtomobillarning ekspluatatsiyaviy va texnik holatlarini hisobga oluvchi koeffitsientlar ko‘paytmasi.