5-amaliy mashguloti atning iqtisodiy samaradorligini hisoblash, ishonchliligi va хavfsizligini aniqlash

 
Sistemaning texnik- iqtisodiy samaradorligini hisoblash 
Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish natijasida texnik-iqtisodiy 
ko’rsatkichlari ortadi, mahsulot sifati yaxshilanadi, xom-ashyo tejaladi, qo’l 
mehnati kamayadi. Bunday natijalarga erishish uchun qo’shimcha kapital 
mablag’lar sarf qilishga to’g’ri keladi. 

---

Joriy etilayotgan avtomatlashtirish sistemasi samaradorliginig asosiy 
ko’rsatkichi harajatlarni qoplash muddati hisoblanib, quyidagi formula bilan 
topiladi: 
C
A
k
K
/
)
(


bu yerda: K – qoplash muddati, yillarda; k – avtomatlashtirish sistemasini 
joriy etish uchun sarflanadigan kapital mablag’lar, so’mda; A – amortizatsiya sarfi, 
so’mda; C – shartli yillik iqtisodiy samara, so’m/yil. 
Iqtisodiy samara quyidagicha hisoblanadi: 
M
T
T
C



)
(
2
1
bunda: T1, T2 – mahsulot birligining avtomatlashtirishdan oldingi va 
keyingi tannarxi, so’mda; M – mahsulotning avtomatlashtirishdan yillik ishlab 
chiqarilgan mahsulotlar miqdori. 
Kimyo korxonalari mahsulotining tannarxida xom-ashyolarning salmog’i 
(50 – 80%) kattaligini e’tiborga olsak, avtomatlashtirish sistemalarini loyihalashda 
xom-ashyolarning sarfini kamaytiruvchi vositalarni tanlashga harakat qilmoq 
zaruriyati vujudga keladi. 
Iqtisodiy samaraga teskari kattalik iqtisodiy samaradorlik koeffitsenti (U) 
deyiladi: 
)
/(
)
(
/
1
2
1
A
k
M
T
T
K
U





Aniqlangan samaradorlik ko’rsatkichining Kiymatlari me’yoriy qiymatlar 
bilan taqqoslanib, yaratilgan avtomatlashtirish sistemasini joriy etishning 
maqsadga muvofiqligi xususida xulosa chiqaradi. Kimyo korxonalarida 
avtomatlashtirish sistemalarining qoplash muddati taxminan uch yildan ortmasligi 
lozim.