5-bob. Xonada havo almashinuvining miqdorini hisoblash Havoni almashinuvi

65

---

5 .1 -ja d v a l
Xonalar
Kamida 1 soatda havo almashtirish kattaligi
Oqim
Tortish
Vestibul
2
-
Kuluarlar, foye
Havo balansini 
saqlash sharti bilan
1,5
Kiyimxona
-
2
Bufet
Loyihalashtirishga berilgan topshiriqqa 
muvofiq hisob bo‘yicha, biroq xonaning 
havosini almashtirish uch martadan kam 
boMmasligi kerak
Sanitariya
tarmoqlari
-
1 unitazga 100 m3/ 
soat va 
1 pissuarga 50 mVsoat
Yuz yuvish xonalari
-
Sanitariya 
tarmoqlaridan 
havoning chiqarib 
yuborilishi
Dushxonalar
-
5
Dushxonalardagi 
yechinish joy lari
Dushxonalardan 
tortish hajmida
-
Chekish joylari
-
10
Shaxsiy gigiyena 
xonalari
-
5
Vrachlar kabinetlari 
tibbiy punktlari
2
1,5
Saqlanadigan 
inventarlar, idora 
maydonchasi, 
asboblar
-
1
Xuddi shunday, 
xizmatchi 
xodimlarning uzoq 
muddatli boMishi
-
2
66

---

Isitish-ventilatsiya 
qurilmalari xonasi
-
3
Sovitish stansiyasi
4
5
Nasos filtrlovchi 
qurilmalar xonasi
2
3
Ishqorli, 
akumulyator va 
elektrolitni saqlash 
xonasi
2
3
Kislotalar,
akumulyatorlar
xonasi
8
10
Axlat kameralari 
(isitilmaydigan)
-
1
Eslatma
: 1. Teshiklar yoki tutash xonalardagi yopilmaydigan 
teshiklari boMgan boshqa vazifadagi xonalar bilan qo‘shishda hisob 
haroratini yonma-yon xonalar bilan bir xil qilib qabul qilishga 
ruxsat etiladi. Havoni konditsiyalash yoki su’niy ravishda tortish 
ventilatsiyasiga havo oqimini binodagi havo balansini ta’minlash 
shartidan kelib chiqqan holda hisob bo‘yicha nazarda tutishga 
ruxsat etiladi.
2. 
Tabiiy qo‘zg‘atuvchi tortish ventilatsiyasi bolgan binolarda 
tashqi havo oqimini tashkil etishni nazarda tutmaslik ruxsat beriladi.
5.2. Misol:
Binodagi chekish xonasidan chiqarib yuboriladigan 
havo miqdorini aniqlash kerak. Xonaning ichki hajmi F=18 m3.
Yechim:
1) 5.1-jadvaldan chekish xonalarga taalluqli havo 
almashtirish karralikni topamiz w=10.
2) Xonadan chiqarib yuboriladigan havo miqdorini (5.10) 
formuladan aniqlaymiz
L=18 -10=180 m Vsoat
5.3. Misol:
Binodagi sanitariya tarmoqlari xonasida 5 unitaz va 
5 ta pissuar o ‘rnatilgan. Xonadan chiqarib yuboriladigan havoning 
miqdorini aniqlash kerak.
67

---

Yechint:
1) 5.1-jadvaldan sanitariya tarmoqlari xonasida 1 ta 
unitazdan - 100 inVsoat va 1 ta pissuardan - 50 m3/soat tortish havo 
sarfi me’yorlangan.
2) 
Xonadan chiqarib yuboriladigan havo miqdorini (5.12) 
formuladan aniqlaymiz
L=100-5+50-5= 750
m3/soat 
Yuqoridagi formulalarda:
L;i - xonaning hizmat ko'rsatiladigan yoki ishchi zonasidan 
mahalliy so'rma tizimlar orqali chiqarib yuboriladigan va texnologik 
ehtiyojlarda havoning sarfi, m3/soat;
Qo, Qt - xonadagi ortiqcha oshkora va to‘ la issiqlik oqimi, Vt;
S - 1,2 kJ/(m3 °C)da teng havoning issiqlik sig'imi; 
t — xonaning xizmat ko'rsatiladigan yoki ishchi zonasidan 
mahalliy so'rma tizimlar orqali chiqarib yuboriladigan va texnologik 
ehtiyojlar uchun havo harorati,°C;
t - xizmat ko'rsatiladigan zonasidan tashqaridagi xonadan 
chiqarib yuboriladigan havoni harorati, °C;
t — xonada beriladigan havoning harorati, °C;
G - xonadagi namlikning ortiqlig'i, g/soat; 
d - xonaning xizmat ko'rsatiladigan yoki ishchi zonasidan 
mahalliy so'rma tizimlar orqali chiqarib yuboriladigan va texnologik 
ehtiyojlar uchun havoning tarkibiy namligi, g/kg
dv - xizmat ko'rsatiladigan yoki ishchi zonasidan tashqaridagi 
xonada chiqarib yuboriladigan havoning tarkibiy namligi, g/kg; 
do - xonada beriladigan havoning tarkibiy namligi, g/kg;
1 - xonaning xizmat ko'rsatiladigan yoki ishchi zonasidan 
mahalliy so'rma tizimlar orqali chiqarib yuboriladigan va texnologik 
ehtiyojlar uchun havoning solishtirma entalpiyasi, kJ/kg;
I - xizmat ko'rsatiladigan yoki ishchi zonasidan tashqaridagi 
xonada chiqarib yuboriladigan havoning solishtirma entalpiyasi, kJ/ 
kg;
I - xonada beriladigan havoning entalpiyasi, kJ/kg;
mz - xona havosida kiradigan zararli yeki xavfli portlovchi
moddalardan har birining sarfi, mg/soat;
К ц, К - xonaning xizmat ko'rsatiladigan yoki ishchi zonasidan
mahalliy so'rma tizimlar orqali chiqarib yuboriladigan va uning
68

---

tashqarisidagi havodagi zararli yoki xavfli portlovchi moddalarning 
konsentratsiyasi, mg/ m3;
Kx-x o n a d a beriladigan havodagi zararli yoki havfli portlovchi 
moddalarning konsentratsiyasi mg/ m3
V -xonan ing ichki hajmi, m3
A - xonaning maydoni. m2
n - havo almashinuvini me’yorlanadigan karraligi, 1/soat;
к - xona polining me'yorlangan 1 m2 ga oqimii havoni 
me"yorlanadigan sarfi, m3/soat m2;
m - 1 kishiga, 1 ishchi o ‘ringa, 1 qatnovchiga yoki jihozlar 
birligiga oqib keladigan havoning me’yorlanadigan sarfi, m3/soat;
N -o d am lar, ishchi oVinlari jihozlar, birligi
Yuqorida 
keltirilgan 
formulalardan 
aniqlangan 
havo 
almashinuvini miqdorlaridan hisobiy deb eng katta miqdorli havo 
almashinuv qabul qilinadi.
N azorat savollari:
1. Ventilatsiyani tashkil qilish asosiy prinsiplari.
2. Havo taqsimlagichlarni tanlash va ularni joylashtirish.
3. Havo almashinuvini tashkil etishning asosiy shartlari.
4. Asosiy sxemalari.
5. Erkin havo oqimlarining aerodinamikasi.
6. Mahalliy so‘rib chiqarish ventilatsiyasining vazifasi.
7. Sanoat binolarida ishlatiladigan sxemalar.
8. 400 o'rinli balkoni yo'q boigan zallarda toza havo qanday 
zonalarida beriladi.
69
I