5-Lekciya. Vertikal rejelestiriwdıń joybarlıq gorizontallar usılı

6.1-keste

Ishki jollar hám maydanlardıń bóylama hám kese qıyaları.

Kvartal aymaq elementleri	Kese qıyalıq, %	Bóylama qıyalıq, %
Ishki reys bólimleri	2	0,4 ÷ 8
Trotuarlar	1 ÷ 3	0,4 ÷ 6
Baǵ hám dem alıw baǵları koridorları	2 ÷ 3	0,5 ÷ 8
Sport maydanları	0,5	0,5
Balalar maydanları	1 ÷ 2	0,4 ÷ 2
Avtomobiller toqtap turıw orinlari	0,5 ÷ 1,5	0,4 ÷ 4
Xojalıq maydanları	1 ÷ 2	0,5 ÷ 3
Ko'kelemzarlar	0,5 ÷ 8	0,5 ÷ 8

7-Lekciya. Qala amag’in qurilisqa tayarlaw. Uliwma mag’liwmatlar. Sirtqi suwlardi qashiriw ilajlari. Qala aymag’inda salma sistemasinin’ qollaniliwi.

Ha’zirgi ku’nde abadanlastiriw talaplarina tiykarlang’an halda qala aymag’indag’i suwg’ariw sistemasi, onin’ suw o’tkiziw imka’niyatina qarap qaplama qurilmalar qollaniliwi ha’m olardin’ esap- kitabi to’mendegi usil tiykarinda o’z sheshimin tabadi.

Bizge qalanin’ belgili aymag’i ushin kerek bolg’an suw mug’dari Q mug’dari tiykarinda salmanin’ kese kesim elementlerin aniqlawg’a ja’rdem beredi. Bunda

q = wc (2.1)

Salmanin’ iskerlik ko’rsetkish kesimi maydanin aniqlaymiz

W = q/ c (2.2)

Trapetsiya formasindag’i salmanin’ suw ag’atin maydani kese kesimi maydani to’mendegi ko’rinisine iye boladi:

W = (b + m h₀) h₀ (2.3)

χ = b + m₀ h₀; m₁ = m₂ jag’dayda m₀ =2 ;

(2.1) formuladag’i W nin’ ma’nisin (2.3) formulag’a qoyip to’mendegi sheshimge iye bolamiz:

W¹ = W = (b + mh₀ ) h₀; (2.4)



B

H m h₀ m₂

a₁ b a₂

7.1- su’wret. Trapetsiya ko’rinisindegi salma kese kesiminin’ maydani.

Salmanin’ ig’allang’an maydani ko’rsetkishleri

Bul jerde: m – turaqli, b – ma’nisi sipatinda kiritiledi, sonda (2.4) formula to’mendegi ko’riniske iye boladi:

W = b h₀+ mh₀² (2.5)

mh₀² + b h₀ - W = 0 (2.6)

usi kvadrat ten’lemenin’ sheshimi to’mendegi ko’rinisine iye boladi:

h₀ ^1,2 = - b (2.7)

h₀ ge bolg'an jag'dayda salmanin' paydali iskerlik ko'rsetetin kese kesimi ma'nisi - В di qalanin’ qa’legen maydaninda xizmet ko’rsetetin salma ushin qollaw mu’mkin.

В = b + 2 mh₀ (2.8)

Sonda etip, qala aymag’inan o’tetin salma kese kesimleri o’lshemlerin usi jerge baylanisli bolg’an suwg’ariwg’a talap qilinatin suw mug’dari ha’m qar-jawinnan payda bolatin qala sirtina alip shig’ip ketiletin suw mug’darlarin inabatqa alg’an jag’dayda salmanin’ kese kesimi o’lshemlerin aniqlaw imka’niyati payda boladi.

Qala aymag’inda iskerlik ko’rsetetin salma ha’m kanallarda suw sarpin u’nemlew ha’m olar jag’alawinin’ jemiriliwinen asraw maqsetinde ha’r tu’rli qaplama qurilmalari isletiledi. A’sirese, qala salmalarinda suwdi o’z ag’iminda ta’minlewdi a’melge asiriw maqsetine salmalardin’ boylama qiyalig’i 8% den kem bolmaslig’i yamasa eski qala maydanlarinda en’ keminde 4% den kem bolmaslig’i QMQ da belgilep qoyilg’anlig’in ha’r dayim inabatqa aliwimiz za’ru’r.