5-ma’ruza. Engil sanoat qurilmalari
Paxta Xomashyosiga birlamchi ishlov berish
Download 0.56 Mb. Pdf ko'rish
|
5-ma\'ruza
Paxta Xomashyosiga birlamchi ishlov berish (quritish, tozalash, tola ajratish
operatsiyalari) Terib olingan chigitli paxta tayyorlov punktlariga yuboriladi. Bu yerda u dastlabki tozalanadi va quritiladi. Paxta yopiq omborlar yoki bostirmalarda saqlanadi. Bunday joylar yetishmagan taqdirda paxta g‗aramlarga to‗kilib, ustiga brezent yopib qo‗yiladi. Juda iflos paxta UPX-1.5-A tipidagi paxta tozalagichlarda tozalanadi. Tayyorlov punktlari chigitli paxtani o‗zlari biriktirilgan paxtani dastlabki ishlash zavodlariga jo‗natadi. Bu zavodlarda quyidagi operatsiyalar bajariladi: dastlabki tozalash, tolalarni ajratish, tolalarni tozalash, tolalarni joylash, shuningdek momiqni (lintni) ajratish va chigitlarni tozalash15 . 15 Yo‘ldoshev N., Kadirxodjayeva N. Ishlab chiqarish tehnologiyalari. Darslik. –T.: Faylasuflar, 2014, 80-b. 50 Agar paxtani dastlabki ishlash zavodiga keltirilgan chigitli paxtaning ma‘lum massasini 100 % deb olsak, undan 30 ... 40 % paxta tolasi, 3 ... 5 % paxta momig‗i, 55 ... 65 % tozalangan chigit va 2 % tola chiqindilari olinadi. Katta aralashmalar (toshlar, shoxlar, tayoqchalar) va mayda aralashmalar (barg hamda ko‗sak bo‗laklari va hokazo) dan tozalash uchun chigitli paxtani dastlabki tozalanadi. Yirik va mayda begona (iflos) aralashmalarni ajratib olish uchun turli tipdagi tozalagichlardan foydalaniladi. Yirik aralashmalarni tozalash uchun qoziq- arrali ChX-ZM-2 tozalagichlari, mayda aralashmalardan tozalash uchun qoziq- barabanli XChYe tozalagichlari va shnekli 6A-12M tozalagichlari ishlatiladi. 4- rasmda besh barabanli, qoziqli XChYe tozalagichining sxemasi ko‗rsatilgan. Yuklash bunkeri 1 ga tushgan chigitli paxtaga shpagat tutgich 2 ning ish organlari ta‘sir etadi. So‗ngra qoziqli titish barabanlari 3 ta‘sirida paxta bo‗shatish bunkeri 4 ga o‗tadi, iflos aralashmalari esa kolosnikli panjara 5 orqali iflosliklar kamerasiga tushadi. 5-rasmda shnekli 6A-12M tozalagichining sxemasi ko‗rsatilgan. Mashinaga tushgan chigitli paxta ikki mustaqil oqimga ajraladi va unga ustki qoziqli shneklar 1 ta‘sir etadi. Chngitli paxta dastlabki quritish va tozalash operatsiyalaridan o‗tgandan so‗ng tola ajratish operatsiyasi boshlanadi. Bu operatsiya chigit sirtidagi tolani mexannk usulda ajratib olishdan iborat. Tolalarni chigitga yopishtirib turuvchi kuch tolalarning pishiqligidan 2 ... 3 marta kichik bo‗lgani uchun bu operatsiya oson ko‗chadi. Tola ajratish operatsiyasiga quyidagi talablar qo‗yiladi: tolalar chigitdan to‗liq ajratib olinishi, tola va chigitlar shikastlanmasligi, tola, chigit hamda chiqindilar aralashib ketmasligi lozim. Tola ajratish operatsiyasi valikli yoki arrali mashinalar (jinlar)da amalga oshiriladi. Zavod paxtani bir xil sifatli tolalardan iborat bo‗lgan kichik partiyalar - markalar tarzida chiqaradi. Bitta temir yo‗l vagoniga bir xil markali paxta ortilishi kerak. Har bir toyga zavod nomeri, partiya (marka) ning tartib raqami, toyning markadagi raqami, press quvvati va paxtani jo‗natgan temir yo‗l stansiyasi ko‗rsatilgan karton yorliqlar mahkamlab qo‗yiladi. Har bir markaga qo‗shib beriladigan hujjatda tolalar toyining massasi, toydagi paxtaning sifati va tolaning zavod laboratoriyasida aniqlangan xossalari ko‗rsatiladi. Tolalari ajratib olingan chigit sirtida kalta momiq (lint) bo‗ladi. Ana shu momiqni chigitdan ajratib olish uchun linterlashdan foydalanilad. Linter mashinalarining ish organlari arrali jinlarnikigao‗xshaydi. Ularda ham momiqli chigitlar ta‘minlagichlarga uzatiladi. Ta‘minlagichlar ularni ish (chigit) kamerasiga bir tekis yunaltirib turadi. Paxta va kimyoviy tolalarni (kard, apparat, qayta tarash) yigirish sistemalari Paxtani yigirish. Paxta tozalash zavodlarida dastlabki ishlov berilgandan so‗ng paxta to‗qimachilik korxonalariga yuboriladi. Bu yerda oldin yigiruv fabrikasiga yuborilib, u yerda tartibsiz tolalardan kalava ip tayyorlanadi. Kalava ipdan ko‗pgina to‗qimachilik buyumlari: gazlamalar, trikotaj, noto‗qima buyumlar, iplar olinadi. Yigirish sistemalari. Tolalar massasidan kalava ip olish uchun paxta bir necha ishlov operatsiyalaridan o‗tishi lozim. Yigiruv fabrikalariga paxta presslangan holda keltiriladi. Dastlabki ishlash zavodlarida dastlabki ishlov berilgandan so‗ng paxta yirik, iflos aralashmalar va chigitlardan tozalanadi. Biroq unda anchagina mayda aralashmalar, shuningdek shikastlangan (kalta) tolalar qoladi. Bu massadagi ayrim tolalar chigallashgan, bir-biriga yopishib qolgan yoki ularga iflos aralashmalar ilashgan bo‗ladi. Shuning uchun paxtani yigirishdagi barcha operatsiyalardan maqsad tolalarni tozalash, tolalarni titish va aralashtirishdan, so‗ngra ularni parallellash maqsadida tarashdan, so‗ng tarash mashinasida o‗tadigan navbatdagi operatsiya tarash deb ataladi. Mashinaga paxta xolst yoki titilgan massa tarzida beriladi (xolstsiz ta‘minlash). Tarash mashinasida tolalar massasiga oldin arrali lenta va valiklar tishlari, so‗ngra mashina ish organlar garniturasining ingichka ignalari ta‘sir etadi. Buning natijasida paxta bo‗laklari ayrim tolalarga taraladi va ayni vaqtda yopishqoq aralashmalar hamda kalta tolalardan tozalanadi taralgandan so‗ng, qisman parallellashgan ingichka tolalardan diametri 1-3 sm li uzun bo‗sh yumaloq yarim fabrikat — pilta hosil bo‗ladi. Piltadagi tolalar taralgan, deyarli bir-biri bilan bog‗lanmagan, lekin to‗g‗rilanmagan bo‗ladi. Piltaning o‗zi yo‗gonligi bo‗yicha bir tekis bo‗lmaydi. Tolalarni to‗g‗rilash va piltani tekislash uchun bir necha pilta qo‗shiladi, so‗ngra dastlabki piltalar yo‗g‗onligiga kelguncha ingichkalashtiriladi. Qo‗shish natijasida piltalar tekislanadi, chunki bir piltaning yo‗g‗on joylari ikkinchi piltaning ingichka joylarini to‗ldiradi. Download 0.56 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling