5-ma’ruza zenkerlar va razvyortkalar, ularning turlari va qo’llanilishi reja: Zenker va uning turlari

 
 
77-rasm. Zenkerni konstruktiv elementlari. 
 
 
 
 
 
 
 
Razvyortkalar va ularning turlari .Ular oldindan teshilgan kesgich bilan 
kengayti-rilgan yoki zenker bilan ishlov berilgan teshiklarga oxirgi ishlov berishda 
qo`llaniladi. Teshiklarning aniqligini oshirish uchun razvyortkalarning 2 ta to`p-
lamidan foydalaniladi. 
Birlamchi va ikkilamchi razvyortkalardan foydalaniladi. Birlamchi 
razvyorkalash 7- 8 kvalitetni ikkilamchi razvyortkalash esa 8-9 kvalitetni aniqlik-
ni, ishlov berilayotgan yuzaning tozaligini R
A
bo`yi-cha R
A
=0,63-1,25 
taminlaydi.
Ular dastgoh va mashina razvyortkalariga bo`linadi. Dastgoh razvyortkalar 
quyidagi turlarga bo`linadi: 
Razvyortkalar va ularning turlari 

---

78-rasm. Yaxlit tsilindrik razvyortka. 
79-rasm. TSilindriksimon kengayuvchi razvyortka. 
80-rasm.TSilindriksimon xarakatlanuvchi razvyortka. 

---

81-rasm.Konussimon, xar-xil konusli teshiklarga ishlov beruvchi razvyortka 
TSilindrsimon kengayuvchi dastak razvyortkalari teshiklarga oxirgi ishlov 
berishda qo`llanilib, uning diametri D=6-50 mm. razvyortkani konstruktsiyasini 
ko`ramiz. 
1. Tanasi. 2. Teshik. 3. Rezba. 4. Teshikning konus qismi. 5. Soqqa. 
Vint buralganda soqqa 5 teshik. Teshik devoriga nisbatan xarakatlanib uni 
kengaytiradi. Natijada razvyortka diametrining o`rta qismi kengayadi. Dia-metrni 
kengayish imkoniyati quyidagicha bo`ladi. 
D=6-10 mm lik bo`lgan razvyortkalar uchun 0,15ga, D=30-50 mm lik 
razvyortkalar uchun 0,50 ga. 
Ular quyidagilarga bo`linadi. Doimiy va o`rna-tiluvchi. Razvzyortkalar o`z 
navbatida diametrining o`lchamiga qarab yaxlit yoki qo`ndiruvchi bo`lishi 
mumkun. 
Doimiy yaxlit razvyortkalar.Ular quyidagi turlarga bo`linadi: 
TSilindrsimon tsilindrik va konuslik quyruq qismli bo`ladi.
82-rasm. Doimiy yaxlit razvyortka. 

---

Konussimon konus rasmini teshiklarga ishlov beruvchi, doimiy 
qo`ndiruvchi razvyortkalar. 
83-rasm. Doimiy qo`ndiruvchi razvyortka. 
Ular tsilindriksimon va konussisimon bo`lib, tashqi diametri 25 mm dan 
yuqori bo`lganda qo`ndiruvchi qilib tayyorlashga ruxsat beriladi. Qo`ndiruvchi 
azvyortkalar tayyorlanishi jixatidan va qimmatbaho asbobsozlik materiallarini 
tejashga imkon yaaratadi. Shunig uchun ishlab chiqarishda keng qo`llaniladi. 
Qo`ndirib o`rnatiluvchi razvyortkalar birlamchi kesuvchi pichoqli va qo`zg`aluvchi 
bo`ladi. Ular asosan apravkalarga o`rnatilib, katta teshiklarga ishlov berishda 
qo`llaniladi.