5-ma’ruza zenkerlar va razvyortkalar, ularning turlari va qo’llanilishi reja: Zenker va uning turlari

---

 
5-MA’RUZA
 ZENKERLAR VA RAZVYoRTKALAR, ULARNING 
TURLARI VA Qo’LLANILIShI 
Reja: 
1.Zenker va uning turlari. 
2.Razvyortka va uning turlari. 
3.Teshiklarga ishlov beruvchi aralash asboblar. 
 
 
 
 
 
Zenker va uning turlari. Zenkerlar kesuvchi asbob sifatida ichki teshiklarga 
va tarest yuzalariga ishlov berishda qo`llaniladi va quyidagi ishlarni bajarish
uchun xizmat qiladi. 
1. Parmalashda, quymada va shtanpovkadan hosil qilingan teshiklarni zenker 
uchun tilovka. 
2. Vint osti chuqurlariga ishlov berishda. 
3. Konussimon teshiklarga ishlov berishda. 
4. Tarest yuzalariga ishlov berishda. 
Ular yaxlit, payvandlangan yig`ma va qattiq qo-tishma plastinkasidan 
tayyorlanadi. 
Zenkerning kesuvchi perolari soni ko`p bo`lganligi sababli parmaga nisbatan 
yaxshi yo`naltirishga ega bo`ladi va ishlov berilayotgan teshikni tozzalik sifa-tini 
oshiradi.
Zenker bilan ishlov berilgan teshikning aniq-ligi 9-10 kvalitet aniqlikka ega 
bo`lib, teshikning sirtini tozaligi esa R
g`
= 20- 40 mm tapminlaydi. 
Zenkerlarda ko`ndalang kesuvchi qirra bo`lmagan-ligi sababli kesish jarayoni 
parmalashga nisbatan tekis o`tadi. 
Spiral zenkerning konstruktsiyasini ko`ramiz.(73-rasm). 
73-rasm. Yo`naltiruvchi tsafalik tsilindrik zenker. 
1.Zenker va uning turlari 

---

Undagi yo`naltiruvchi tsaffa zenkerni ishlov berilayotgan teshikka to`g`ri 
yo`naltirish vazifasini bajaradi. 
74-rasm. konusli zenker (zenkovka). 
Ular galoovka ostidagi konusli teshiklarga va aylanish jinsiga ega bo`lgan 
detallarga markaz teshiklar hosil qilishda qo`lla-niladi. 
75-rasm. Konussimon zenker 
Eng ko`p tarqalgan konussimon zenker cho`qqisidan konus burchagi 2

=30°- 60°, 120° lardir. 
Qattiq qotishma materiallaridan tayyorlangan qo`ndiruvchi zenkerlar.(101-
rasm). 
Bu zenkerlar diametri 25 mm dan yuqori bo`lgan teshiklarga ishlov berishda 
qo`ndiruvchi qilib tayyor lanadi. Bunday zenkerlarni qo`ndiruvchi qilib tayyor-
lashdan maqsad qimmatbaxo asbobsozlik materiallari tejaladi. 

---

76-rasm. Qo`ndiruvchi zenkerlar 
Zenkerlash jarayonida katta quyimlarni kesib olish uchun 2 tishli
zenkerlardan foydalaniladi. 
Zenkerlarni konstruktiv elementlari.(77-rasm). 
Ularni asosiy konstruktiv elementlariga kira-di. Uning tashqiy diametri D, 
umumiy uzunligi L, ishchi qismining uzunligi l
n
, perolari soni Z , kesuvchi 
qismining uzunligi l
1
, kesuvchi qismining burchagi 2

, zenker ariqchasini
og`ish burchagi ω, zenker perosi lentasini eni f .