5-мавзу. Дастурий таъминот сифатига таъсир этувчи омиллар

5-мавзу. Дастурий таъминот сифатига таъсир этувчи омиллар.
Режа:
1. Дастурий таъминот сифатига таъсир этувчи омиллар.
2. Ички ва ташқи сифат.
3.Сифат ва фойдаланиш.


Дастурий восита сифатига таъсир қилувчи омиллар
Дастурий воситанинг конструктив сифат хусусиятлари:

• 
  корректлик;
  
• 
  ўзаро алоқада бўлиш қобилияти;
  
• 
  хавфсизлик;
  
• 
  ишончлилик;
  
• 
  самарадорлик;
  
• 
  амалийлик;
  
• 
  техник хизмат кўрсатиш;
  
• 
  мобиллик.
  

Дастурий восита сифат кўрсаткичлари метрикалари:

• 
  ички метрикалар;
  
• 
  ташқи метрикалар;
  
• 
  aмалдаги метрикалар.
  

Дастурий воситанинг сифат характеристикаларига таъсир қилувчи салбий омиллар:

• 
  ички нуқсонлар:
  

• 
  лойихалаш;
  
• 
  aлгоритмлаш;
  
• 
  дастурлаш;
  
• 
  ҳимоя.
  

• 
  ташқи таъсирлар:
  

• 
  кадрлар хатолари;
  
• 
  каналлардаги бузилиш;
  
• 
  ускунада носозликлар.
  

Дастурий восита сифат хусусиятларини чекловчи ресурслар:

• 
  иқтисодий;
  
• 
  вақтинчалик;
  
• 
  мутахассисларнинг шахсий таркиби;
  
• 
  ҳисоблаш.
  

Функционал характеристикалар (функционаллик) – асосий фойдаланувчилар учун дастурларнинг комплекси томонидан ҳал қилинадиган аниқловчи қиймат, хусусиятлар ва масалалар.

Кoнструктив характеристикалар – дастурий воситанинг ҳаёт циклида, объектлар сифатига функционал талабларнинг бажарилишини қўллаб-қувватловчи сифат характеристикаларини аниқлаш учун, номенклатура ёрдамидан фойдаланиш мумкин.

Дастурларнинг функционал сифатини таққослаш – шунга ўхшаш функцияларни бажарадиган дастурий воситаларнинг чекланган синфлари ичида:

• 
  маъмурий;
  
• 
  банк фаолияти;
  
• 
  тиббий;
  
• 
  авиация.
  

Функционал мувофиқлиги тўғридан-тўғри фойдаланувчи учун дастурий воситанинг асосий мақсади ва функцияларини аниқлайди (ИСО 9126).
Функционал мувофиқлиги турли хил дастурий воситалар турлари учун асосий мақсад ва асосий характеристикалар деб номланади.
Кoнструктив характеристикалар (бўйсунувчи рол ўйнайди) – дастурий воситалар функцияларини бажарилишининг юқори сифатини таъминлаши ва уни асосий мақсадда ишлатиши керак:

• 
  корректлик;
  
• 
  хавфсизлик;
  
• 
  мобиллик;
  
• 
  техник хизмат кўрсатиш;
  
• 
  ресурслардан фойдаланиш самарадорлиги;
  
• 
  aмалийлик;
  
• 
  ишончлилик.
  

Ушбу хусусиятлар гуруҳининг бошланғич номенклатураси, субхарактеристикалар ва уларнинг атрибутлари дастурий воситалар функцияларига инвариантадир.
Сифат характеристикалари метрикаси
Дастурий воситалар сифатини шакллантириш жараёнлари.
Ички сифат – ривожланиш жараёнида ва дастурий воситалар ҳаёт циклининг бошқа оралиқ босқичларида ўзини намоён қилади.
Ташқи сифат – мижозларнинг талаблари бўйича спецификацияларда белгиланади ва якуний маҳсулотнинг хусусиятларида акс этади.
Фойдаланиш сифати – харажатларни ҳисобга олган ҳолда фойдаланувчи эҳтиёжларини қондириш самарадорлиги билан белгиланади.
Сифатни ўлчаш:

• 
  ички – дастур кодлари ўлчовларини статик таҳлил қилиш;
  
• 
  ташқи – бажариш пайтида код кўрсаткичларини кузатиш ва ўлчаш.
  

Дастурий воситаларнинг тегишли ички сифат атрибутлари → Керакли ташқи хатти-ҳаракатлар → Aмалдаги сифатга эришиш
Ҳар қандай дастурий восита, катта дастурий восита маълумот тизимининг бир қисми бўлиши мумкин.

Интерфейслар:

• 
  аппарат воситалар;
  
• 
  операторлар персонали;
  
• 
  ишчилар маълумот оқимлари.
  

Дастурий воситалар танланган ташқи метрикалар даражалари бўйича баҳоланади.
Ташқи сифат – маҳсулотнинг белгиланган самарадорлик, ишлаш ва сифат билан белгиланган мақсадларга эришиш учун аниқ фойдаланувчилар томонидан операцион муҳитда белгиланган ва қайд этилган эҳтиёжларини қондириш даражаси.
Дастурий воситани ишлаб чиқиш → Оралиқ махсулотлар → Ички метрикалар.
Ички метрикалардан фойдаланишнинг мақсади – талаб қилинадиган ташқи сифатни олишдир.
Ички метрикалар:

• 
  дастурларнинг маълум функционал ва конструктив хусусиятларини акс эттириш, моделлаштирилаётган хатти-ҳаракатлардан келтириб чиқариш мумкин;
  
• 
  оралиқ ёки етказиб берилаётган дастурий таъминот таркибий қисмларининг статик хусусиятларини таҳлил қилиш орқали ички атрибутларни ўлчаш ёки ташқи атрибутлар белгиларини шакллантиришга имкон беради;
  
• 
  манба дастурининг матн процедураларида, бошқарув оқими графигида, маълумотлар оқимида мавжуд бўлган, дастурий воситалар таркибидаги элементларнинг хусусиятларини, тоифаларини, рақамларини ёки хусусиятларидан фойдаланадилар.