5-Mavzu. Mahsulot sifati va sifatni boshqarish sistemasi

5-Mavzu. Mahsulot sifati va sifatni boshqarish sistemasi


5.1. Mahsulot sifati va sifatni boshqarish tushunchasi


5.2. Mahsulot sifati ko’rsatkichlarining turlari.
5 .3. Mahsulot sifati darajasini baholash.


5.4. Mahsulot sifatining shakllanish bosqichlari.
5.5. Mahsulot sifatini nazorat qilish.


5.6. Mahsulot sifatini boshqarish va tahlil qilish statistik usullarining tizimli taxlili.


5.1. Mahsulot sifati va sifatni boshqarish tushunchasi

Sifatni yaxshilash jarayoni mahsulotni sotish yoki xizmatlar ko’rsatishda faqatgina ko’proq foyda olish uchungina emas, balki jamiyat uchun, uning ravnaqi uchun ham zarurdir.

Ma’lum foydalilikka ega bo’lib, sotilish bahosi bilan tannarx o’rta-sidagi farqga ega bo’lgan tovarlar albatta sotilishi kerak. SHunday qilib tovarni sotilishining muhim shartlari-xaridorning uning kafolatlangan sifatiga ishonch va bahosidir.

Mahsulot sifati deb, mana shu mahsulotga nisbatan qo’yilgan xalq ehtiyoji talablarini qondirilish darajasi, ularning xossa xususiyatlari, tashqi ko’rinishi, ishlatilishining qulayligiga aytiladi.

Sifatni shakllantiruvchi elementlar sifat ko’rsatkichlari deyiladi va turlicha usullar yordamida aniqlanadi.

Mahsulotning texnikaviy tavsifi orqali aniqlanuvchi tovarlar yaroq-liligining asosiy elementlari konstruktsiya sifati deyiladi. Konstruktsiya sifatini takomilashtirilishi bilan uning qiymati ham ortadi.

Puldagi ifodasi

Q₁ Q₂ Q₃

tannarx

34

1.-rasm. Konstruktsiya sifati.

1-rasmda konstruktsiya sifatining uning bahosi va tannarxiga bog’liqligi ko’rsatilgan. Grafikning tannarx va baho egri chiziqlarining kesishuv nuqtalari Q₁ va Q₂ bilan ajratilgan qismi rentabellikni ifodalaydi. Baho va tannarx egri chiziqlari orasidagi eng katta masofani belgilovchi Q₀ nuqtasi eng yuqori foydani ta’minlovchi konstruktsiya sifatini ifodalaydi.

Raqobatlashuvchi mahsulotlar mavjud bo’lgan sharoitda korxona mahsulotini realizatsiya qilishda iqtisodiy strategiya va taktikaning turli variantlaridan eng muqbilini tanlashi kerak. Bunda sarf-harajatlar ortiqroq bo’lsada yuqori sifatni ta’minlovchi Q₃ konstruktsiya sifatida yoki tannarxning pasaytirilishiga asoslangan Q₄ konstruktsiya sifatida to’xtash mumkin.

Odatda, ishlab chiqarishdagi sarf-harajatlarning umumiy miqdori asosiy ishlab chiqarish sarf-harajatlari hamda nazoratga va yaroqsiz, defekt mahsulotlarni ishlab chiqarishga ketgan harajatlardan iborat bo’ladi. Nazorat qanchalik aniq, asosli o’tkazilsa, defekt mahsulotlar ishlab chiqarish hisobiga yo’qotishlar shunchalik qisqaradi, nazorat sarf-harajatlari ortadi.

Boshqaruv Rejalashtirish

ta’siri
nazorat Amalga

oshirish
2 -rasm. Boshqaruv tsikli.

Yuqorida aytilganlardan shuni xulosa qilish mumkinki, texnikaviy nazoratni amalga oshirish bilan bir qatorda sifatni boshqarishning boshqa uslublarini ham yoddan chiqarmaslik kerak. Boshqaruv o’zi nima? Boshqaruv - korxona sharoitida aylanma

tsiklda amalga oshuvchi “rejalashtirish-amalga oshirish-nazorat-boshqaruv”

jarayonlarining yig’indisidir. 2-rasmda boshqaruv tsikli keltirilgan.

Boshqacha aytganda boshqaruvning bu tsikli korxonada sifatni boshqarishning asosi hisoblanadi.

Rejalashtirish funktsiyasi loyihalashtirish bosqichida korxona rahbariyati tomonidan bozordagi talab-taklifni, kapital sarf-harajatlarining samaradorlik koeffitsentini, korxonaning texnik darajasini, nazoratning samaradorligini hisobga olgan holda amalga oshirilib, mahsulotning sifati darajasini aniqlashni nazarda tutadi.

35

Turli ma’lumotlardan

foydalanish

Boshqaruv
Rejalashtirish

таъсири

тириш

Nazorat

Amalga oshirish

Tovordan foydalanganda

sifatning tasdiqlanishi

Texnik xizmat

ko’rsatish