5-Mavzu. Mahsulot sifati va sifatni boshqarish sistemasi

Ob’ektiv omillar
Sub’ektiv omillar
Konstruktsiya ishlab chikarish darajasi		Professionallik mahorati. SHaxsiy
Nazorat vositasi va b.		manfaatdorlik

Mahsulot sifatiga bevosita				Rag’batlantiruvchi omillar
ta’sir kiluvchi		Sifatga
Xom-ashyo,	materiallar,			Ishlab	chiqarishning va
		ta’sir
mahsulot	konstruktsiyasi,			ijtimoiy	va	iqtisodiy
		etuvchi
texnologik jarayonlar sifati		omillar		muvofiqliqligi		va
				samaradorligi.		Moddiy
				manfaatdorlik va b.

Sifatning saqlanishini ta’minlovchi

o’rash, joylash, saqlash shartlari,

tashish, sotish, ekspluatatsiya qilish

1.8.-rasm. Mahsulotni tayyorlashning umumiy sxemasi.

46

Mol o’tkazish
			Ixtiro		Bozorlarni		Direktorlar-ni			Texnik
(sotish) extiyoji
			qilish		tekshirish		baholash			ma’lumotlar

Texnik vazifa
Funktsional talab (ehtiyoj)


Ichki ta’sir
Tashki ta’sir

Loyixalash sohasi

Yordam beruvchi omillar

Mumkin bo’lgan qiyinchiliklar

Tarkibiy (yaqin) xisob- kitoblar

Sxemalar, chizmalar umumiy kurinishi

Маҳсулотнинг модели ва эскизи
Bazis tekshirishlarning boshlanishi

Konstruktsiya modellari		Detallar va uzellarga texnik vazifa

Konstruktsiya hisobi

matematik xisob

statistik loyixalashtirish

takribiy xisob-kitoblar

tajriba o’tkazish

oldingi tajriba

bazis tekshirish natijalari

EVM natijalarini optimallashtirish

Konstruktiv kelishuvlar
				Detallashtirish				Narxning qanchalik to’g’riligi
yakuniy natijaga qanday
ta’sir ko’rsatadi?
								Boshqa yil bilan ko’proq
Ehtiyoj yiliga olmadi				Yutuqlarni baholash uchun
								foyda qo’lga kiritish
				pauza
								mumkinligi
Mahsulot ehtiyojga
muvofiqmi								Loyixalash davrida ehtiyoj
			Bosh namunani tayyorlash va
								qanchalik o’zgaradi
				sinash

1.9. rasm. Loyihalashtirish jarayonining sxemasi.

47

Mahsulotni tayyorlash GOST 15.001 «tayyorlash sistemasi va mahsulotlarini ishlab chiqarishga qo’yish» bilan muvofiq holda quyidagilarni ko’zda tutadi:

• 
  texnik vazifalarni tayyorlash;
  
• 
  texnik va normativ hujjatlarni tayyorlash;
  

• 
  mahsulot namunalarini sinash va tayyorlash;
  

• 
  tayyorlash natijalarini qabul qilish.
  

Texnik vazifa (TV) mahsulot tayyorlash uchun boshlang’ich asosiy hujjat bo’lib hisoblanadi. Unda mahsulotga texnik – iqtisodiy talablar, kaytarish tartibi va tayyorlash natijalarini kabul kilish ko’rib o’tiladi.

TV talablariga standartga ziddiyatda bo’lgan qo’shimchalarga yo’l qo’yilmaydi. TV o’z-o’zidan bo’lajak mahsulotning texnik darajasini garovga qo’yadi. Mahsulotning muhim turlarini tayyorlashda TV sifat ko’rsatkichini, muvofiq perspektiv darajani, ya’ni sifat darajasini, dunyo bozoridagi eng yaxshi analogik sifatni aniklashi kerak. Berilgan ma’lumotlarga ko’ra "sifat zahirasi" mahsulotni ishlab chiqarishga chiqish vaqtigacha uni muvofiq eng yaxshi yo’l bilan bir necha yil o’rin egallab turishini ta’minlash bilan, mahsulotni o’rganishga imkon beradi.

Etalon - namun asosida ishlab chiqarilgan mahsulotni ishlab chiqarishga qo’yish, ishlab chiqarish va saqlashda tasviriy-estetik ko’rsatkichlari bo’yicha ishlab chiqaruvchida mahsulot yoki tovarlar partiyasining sifatiga da’vo va reklamatsiyalarning oldini olish maqsadida taqqoslash uchun saqlanadi.

Aktning tasdiqlanishi qabul qilish komissiyasining tasdiqlagan qarorini tayyorlash tamomlanganligini, TV harakati to’htatilganligini va mahsulotni ishlab chiqarishga ruxsat berilganligini bildriradi.

Oluvchi korxona mahsulotlar partiyasi tarkibida etalon – namuna nusxasini kirish nazoratini amalga oshirish uchun berilishini talab qilishi mumkin.

Nusxa yorlig’i tasviriy – texnik kengash yoki boshqa shaxs tomonidan etalon nusxa muvofiqligi haqida yozma holatda tasdiqlangan bo’lishi kerak.

1.9- rasmda loyixalash sohasidagi mutaxassislarning ishini tushunish uchun kalit vazifasini bajaruvchi, mahsulotlarni loyixalash jarayoni sxemasi misol sifatida keltirilgan.

Mahsulotlarni ishlab chiqarish uch bosqichni o’z ichiga oladi:

• 
  ishlab chiqarishga qo’yish;
  

• 
  ishlab chiqarishga yo’l berish;
  

• 
  ishlab chikarishdan olib tashlash.
  

Ishlab chiqarishga qo’yish ishlab chiqarishga tayyorlash va o’zlashtirishni o’z ichiga oladi.

Ishlab chikarishga tayyorlash mahsulotlarning texnologik jarayonini ta’minlash va tayyorlash xarakatlarini ko’zda tutadi.

Direktiv ishlab chiqarish – mahsulotlarni to’liq ishlab chiqilgan konstruktorlik va texnologik hujjatlar asosida ishlab chiqarishdir.


Mahsulotlarni ishlab chiqarishdan olib tashlash– mahsulotlarning sanoat ishlab chiqarilishini to’htatish tadbirlari majmuidir.

48
Mahsulotlarni ishlab chiqarishni to’xtatish quyidagi xollarda amalga oshiriladi: zamonaviy talablarga mos kelmasa; yuqori ko’rsatkichlarga ega bo’lgan yangi mahsulotlarning yaratilishida; ekspluatatsiya yoki ehtiyoj xususiyatlari kamayganda, odamlar sog’ligiga va atrof muhit xolatiga yomon ta’sir qiladi deb aytilganda.