- 5-MAVZU:
- Nikel va kobalt konlari geologiyasi
- Nikel va kobalt ehtiyoj mashinasozlik, energetika va radiotexnika, mudofaa,kimyo sanoati, oziq-ovqat sanoati, masofadan boshqarish, priborsozlik va boshqa sohalarda keng foydalanish tufayli ortib bormoqda. Bu metallar sof shaklda yoki birikmalar ishlatiladigan, va yuqori qattiqlik, yumshoqlik, cho'ziluvchanlik, issiqlikka chidamlilik va boshqa juda foydali xususiyatlari qotishmalarni tashkil etadi.
- Kuljuqtov tog'larida eng nozik sulfid mis-nikel-kobalt minerallashuvi, Sultanuvais va Bo’ktantau tog'larida - nikel va kobaltning ekzogen ruda ko'rinishlarida namoyon bo'lgan Qizilqum mintaqasi uchun eng katta istiqbollar tasdiqlandi; Chotqol-Kurama va Janubiy Hisor rayonlarida metallning kichik ko'rinishlari qayd etilgan. Kuljuqtov tog'larida sulfid mis-nikel-kobalt minerallashuvining yuzaga kelishi Beltau, Shaydaraz va Taushan masiflarining gabbrolarini haqiqiy magmatik likvassiyalar bilan paydo bo’lgan.
- Mineralizatsiya postmagmatik metasomatik grafitizatsiya namoyondalari bilan birga keladi. Ko'p o'rganilgan Beltau nomoyondalari Kuldjuttau tog'larining shimoliy-g'arbiy qismida joylashgan va shuningdek, Toskkazgan koni deb ham nomlanadi. uning geologik tuzilishiga jalb qilingan.
- Konnig geologik tuzilishi Lersolitlarning ajratib turadigan murakkab, farqli lapolitga o'xshash tanasi bilan ifodalangan sulfidlangan gabbodlar, Troktolitlar, noritlar, gabbrolar, anartositler, granoseyinitlar va boshqa turdagi intruziv jinslar tashkil etadi.
- K.M. Kromskoy (1976), Beltau massividagi o'rtacha nikel miqdori gabbroid jinslari uchun klarkdan 3 baravar yuqori va 0,05% ni tashkil qiladi. Asosiy va ultrabazik differentsiyalarda nikel tarkibi nisbati bilan 0,95-1,35% gacha ko'tarilishini aytib o’tgan. Nikel sulfid minerallashuvi ko'p tarqalgan gabroid xilma-xilligi bilan chegaralangan, tomirlar va pirrotin-xalkopirit-pentlandit uyalari shaklida uchraydi.
- Qurama tog'larida, Oqtepa kumush-arsenid koni ham nikel va kobaltning mineralizatsiyasini o'z ichiga oladi. Beltau massividan farqli o'laroq, Oqtepa gabbro 0,08 klark nikel va 0,36 karkt kobaltni o'z ichiga oladi, bu esa likvidli rudalarni namoyon qilish imkoniyatini hosil qiladi. Konning ruda zonalari arsenidlar, sulfidlar va kumush tanalari bilan kesib o'tgan kvarts-karbonat mineralli jinsi bilan ifodalanadi.
- Nikel sulfid mineralizatsiyasi Janubiy Hisorda ham ma'lum. Bu erda Kuldjuk massivining serpen-tenitlarida millerit va nikel topilgan. Biroq, minerallashuvning miqdori va kontsentratsiyasi sezilarli emas, bu namoyonning noaniqligini belgilaydi. Sultonuvays tog'larida nikelning ekzo-gen ko’rinishlari Beshmazar va Aximbet hududlari ham o'rganildi.
- Shunday qilib, O'zbekiston hududida ham endogen (sulfidli rudalar) va ekzogen (silikatli rudalar) turlarining kichik kobalt-nikel konlarini aniqlashning ba'zi bir imkoniyatlari mavjud. Janubiy Qizilqum va Sultonuvays tog'larida nikel –kobalt rudalarining shakllanishning rivojlanishi, ayniqsa, Quljuktau tog'laridagi nikelli peridotit-norit-gabbroit, Markaziy Qizilqum va Sultonuvays tog'larida kengayib borayotgan nikel va kobalt sanoat konlarini aniqlashtirish imkoni mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |
