5-mavzu. Quvurlar va kanallarda oqim vaqtida konvektiv issiqlik almashinuvi. Erkin konveksiya. Erkin, aralash va majburiy konveksiya. Radiatsiyon issiqlik almashinuvi. Yuza sirtlari oʻrtasida issiqlik almashinuvi nurlanishi. Reja

Erkin harakatlanishda issiqlik berilishi 
Gravitatsion kuch ta’sirida erkin harakat hosil bo‘ladi. Harakatlar turbulent va 
laminar bo‘lishi mumkin.
Erkin laminar harakatda vertikal devorning issiqlik berish koeffitsienti 
quyidagi formula orqali topiladi: 

---

(208), (209), (210), (211) formulalarda aniqlanuvchi harorat deb qizigan 
yuzadan uzoqroqdagi harorat qabul qilinadi.
(208) va (211) formulalarda aniqlanishi kerak bo‘lgan kattalik sifatida x qabul 
qilingan. x — devorning boshidan boshlab issiqlik berish koeffltsienti aniqlanuvchi 
maydonga bo‘lgan masofa, (209) ifodada ℓ — devor uzunligi, (210) formulada esa 
d — quvurning tashqi diametri.
Agar suyuqlik hajmi katta bo‘lmasa, devor har xil kichik teshiklar bilan 
chegaralangan bo‘lsa, bu chegaralangan hajm deb ataladi. Bunda issiqlik berish 
koeffltsienti suyuqlikning turiga, uning harakati, devorlar orasidagi haroratlar farqi, 
teshiklarning geometrik kattaliklariga bog‘liq bo‘ladi.
Amaliy hisobda ko‘pincha suyuqlik qatlamidan issiqlik oqimini topish kerak 
bo‘ladi. Bunday sharoitda chegaralangan hajmdagi qo‘sh jarayonlar issiqlik 
o‘tkazuvchanlikning ekvivalent jarayoniga almashtirib hisoblanadi: 

---

Issiqlik nurlanish, temperaturaviy nurlanish — jismning ichki energiyasi 
hisobiga chiqariladigan elektromagnit nurlanish. 
Masalan, choʻgʻlangan metallar sirtidan, yer atmosferasi va boshqalardan. dan 
issiklik nurlanadi.Quyoshdan kelayotgan issiqlikning 98 foizi infra qizil 
nurlanishdir. Issiqlik nurlanish moddaning mikroskopik jarayoniga, uning mutlaq 
temperaturasi va optik xossalariga bogʻliq. Issiqlik nurlanishning asosiy 
tavsiyalaridan biri — jismning nurlanish qobiliyati; u Issiqlik nurlanish paytida jism 
yorituvchanligining spektr zichligiga teng . Qizigan jism bilan termodinamik 
muvozanatda boʻlgan Issiqlik nurlanish uchun Kirxgof nurlanish qonuni, mutlaq 
qora jism uchun Plank nurlanish qonuni, Stefan— Bolsman nurlanish qonuni va b. 
bajariladi.