5. Mavzu: Sodda psixik jarayonlar Reja

---

5.Mavzu:Sodda psixik jarayonlar
Reja:
1. Diqqatning mohiyati va xossalari
2. Sezgilar haqida umumiy tushuncha.Sezgilarning nerv fiziologik asoslari.
3. Idrok haqida tushuncha. Nerv-fiziologik asoslari, xususiyatlari va
qonuniyatlari.
4. Xayol haqida tushuncha, xayol turlari, xayolning rivojlanishi.
TAYANCH TUSHUNCHA ь32LAR:
Diqqat – psixik faoliyatning biror-bir ma‟lum narsaga yo„nalganligi va
jamlanganligi.
Yo‘nalganlik -  psixik faoliyatning tanlovchanlik tabiati, ob‟ektni ixtiyoriy va
beixtiyoriy tanlash.
Ixtiyorsiz diqqat - to„satdan ta‟sir qilgan biror sabab tufayli bizning
hohishimizdan tashqari hosil bo„ladigan diqqat.
Ixtiyoriy diqqat - oldindan belgilangan qat‟iy bir maqsad asosida va ongli
ravishda diqqatimizni ma‟lum bir narsa va hodisalarga qaratishimiz.
 Diqqat psixologik noyob hodisa bo„lib,
hozirgacha ruhshunoslar u haqda yagona
fikrga ega emaslar. Ba‟zi bir mualliflarning
fikriga ko„ra, diqqat istalgan psixik jarayonda
u yoki bu darajada ishtirok etganligi sababli, mustaqil hodisa sifatida o„rganilishi
mumkin emas. Boshqalar esa diqqatning psixik jarayon sifatida mustaqilligini
yoqlaydilar.
Bundan tashqari, diqqatning psixik hodisalarning qaysi sinfiga tegishliligi
haqida ham turli fikrlar mavjud. Ba‟zilarning ta‟kidlashiga ko„ra, diqqat – bu
psixik bilish jarayoni. Boshqalar diqqat har bir faoliyatning zarur sharti ekanligiga,
diqqatning o„zi esa ma‟lum iroda kuchlarining ifodalanishini talab etishiga
asoslangan holda, diqqatni iroda va insonning faoliyati bilan bog„laydilar.[1]
Diqqat hodisasini tushuntirishning murakkabligi, uning «toza» ko„rinishda
uchramasligidan iborat. Diqqat o„zining bilish mazmuniga ega emas, u faqat
boshqa bilish jarayonlari faoliyatiga xizmat ko„rsatadi. SHuning uchun diqqatni
bilish jarayonlarining o„sish xususiyatlarini xarakterlovchi holat, psixofiziologik
jarayon 
sifatida 
o„rganish 
zarur. 
Diqqat 
o„zi 
nima?