5-Мавзу. Талаб ва таклиф эластиклиги. Эластиклик ва унинг турлари

• 5-Мавзу. Талаб ва таклиф эластиклиги.
• Эластиклик ва унинг турлари.
• Нуқтасимон ва ёйсимон элистик, уларни ҳисоблаш.
• Даромадга кўра талаб эластиклиги ва кесишган талаб эластиклиги.
• Солиқ юкини истеъмолчи ва ишлаб чиқарувчи ўртасида тақсимланишини эластиклик назариясига кўра таҳлили.

• Эластиклик - бир ўзгарувчининг бошқа бир ўзгарувчи таъсири остида ўзгаришини ўлчайдиган ўлчов; аниқроқ қилиб айтганда, бирор ўзгарувчининг бир фоизга ўзгаришини натижасида бошқа бир ўзгарувчининг маълум фоиз миқдорга ўзгаришини кўрсатадиган сондир.
• Бунга энг муҳим мисоллардан бири бўлиб, нархга боғлиқ бўлган талаб эластиклигидир. Бу эластиклик товар нархининг бир фоизга ўзгариши, унга бўлган талабниннг неча фоизга ўзгаришини кўрсатади.

Нархга боғлиқ талаб эластиклиги қуйидагича аниқланади:

• Бу ерда  Q% -Q нинг фоиз ўзгариш;  P% -P фоиз ўзгариши. Фоиз ўзгариш, ўзгарувчининг абсолют ўзгаришини, ўзгарувчининг олдинги даражасига нисбатидир, яъни

• Эластикликнинг ўзига хос алоҳида кўринишлари

• P

• D

• P*

• Q

• P

• D

• Q*

• Q

• Абсолют эластик
• бўлган талаб чизиғи

• Эластик бўлмаган талаб чизиғи

Талабнинг нархга кўра нуқтавий эластиклик коэффициентини ҳисоблаш формуласи:

• Талабнинг нархга кўра ёйсимон эластиклигини ҳисоблаш формуласи:

• Бу ерда ваQ1D ва Р1 талабнинг ва товар нархининг бошланғич қийматлари, Q2D ва Р2 - талабнинг ва товар нархининг ўзгарган қийматлари.

Талаб эластиклигига таъсир қилувчи омиллар

• Микроиқтисод/Фозилов Р.П.

• Товарнинг зарурийлиги;
• зарурий товарларнинг талаб эластиклиги 0 га тенг; (туз, сув).
• Зарурий бўлмаган товарларнинг талаб эластиклиги юқори.
• Товар ўрнини босувчи бошқа товарларнинг мавжудлиги;
• Ўрнини босувчи товар мавжуд бўлган товарнинг эластиклиги юқори бўлади. (Кока – кола / фанта)
• Ўрнини босувчи товар мавжуд бўлмаган товарнинг эластиклиги кичик бўлади. (туз)
• Товарга сарфланадиган маблағнинг даромаддаги улуши;
• Сарфланадиган маблағнинг даромаддаги улуши кичик бўлса эластиклик кичик бўлади. (писта)
• Сарфланадиган маблағнинг даромаддаги улуши катта бўлса эластиклик юқори бўлади. (автомобил, уй)
• Товарнинг анъанавийлиги ва куникмалар;
• Товар азалий – миллий қадириятга эга булса эластиклик кичик бўлади. Масалан: миллий кийимлар (атлас, адрас, тун, қалпоқ), машхур рассомларнинг асарларига қизиқиш)
• Товар истеъмолга янги киритилган ва унинг синов муддати давом этаётган бўлса эластиклик юқори бўлади.