5-mavzu: Uglevodlar va ularning tirik organizmdagi ahamiyati. Lipidlar

 
Amiiopektin. Uning molekular massasi 50mingdan 1 million-gucha yetadi. U 
glukopiranozalarning tarqoq zanjirlaridan tashkil topgan. Amilopektin molekulasida 
glukoza qoldiqlari 1 va 4 uglerod atomlari orqali birikkan bo'ladi. Shu bilan bir 
qatorda 1 va 
6 
uglerod atom lari orqali bog‘lanish ham m avjud bo‘lib, tarmoqlangan 
qismda bo'ladi.
Kraxmal qisman gidrolizlanganda kichik molekulali dekstrinlar hosil qiladi. 
Yirik molekulali dekstrinlar yod ishtirokida qizg‘ish rangga kiradi. Kichik molekulali 

---

dekstrinlar rang bermaydi.
Selluloza. Selluloza o‘simliklar tarkibida ko‘p bo'lib, ular hujayra devorining 
asosini tashkil qiladi. Selluloza tuzilishiga ko‘ra amilozaga o‘xshash, lekin 
molekulasi tarkibidagi 1,4 bog' p-shaklda. Uning molekular massasi 300000 dan 1 
000000 gacha bo‘ladi.
Selluloza su^da erimaydi. Ayrim kislotalar ta’sirida qisman Uldrollzlanadi. .
Glikogen — hayvon, odam to‘qimalanda keng tarqalgan imllNiixariddir. 
Glikogen tuzilishi va xususiyatlariga ko‘ra omllopektinga o‘xshaydi.
Muskul glikogenining molekular massasi 
1
millon, jigar gllkogeni 5 miHondir. 
Glikogen yod bilan qizg‘ish-qo‘ng‘ir rang hosil qiladi. (
3 
likogen gidrolizlanganda, 
awal dekstrinlar, keyin maltoza va glukoza hosil qiladi.
Iniilin_o'simliklar 
tarkibida 
zaxira 
modda 
sifatida 
uchraydi. 
CiidroIizlang£»nC*a fruktoza hosil bo'ladi. Tuzilishiga ko‘ra kraxmal
bilan glikogeriS
9
o‘xshaydi. Odam va hayvonlar organizmi inulinni
yaxshi o‘zlaslitira£^-
Pektin moddalar. Pektin moddalar mevalarda, ildiz mevalarda
va o'sim liklar poyasida uchraydi. 
0 
‘simliklarda pektin moddalar protopektin 
shaklida bo'ladi. Pektin moddalar poligalaktouronat kislotalardan. tashkil topgan. 
Pektin moddalar oziq-ovqat sanoatida ishlatiladi.