5-Ámeliy shÍNÍǴÍw tema: miywe ósimliklerin sabiw usillari miyweli ósimliklerdi bórtik sabíw shınıǵıw maqseti

5-ÁMELIY ShÍNÍǴÍW


Tema: MIYWE ÓSIMLIKLERIN SABIW USILLARI


MIYWELI ÓSIMLIKLERDI BÓRTIK SABÍW


Shınıǵıw maqseti: bórtik sabıwdı shólkemlestiriw jumısları menen tanısıw, hár qıylı bórtik sabıw usılları texnikasın ózlestiriw. Usı bilimler miyweli ósimliklerdi kóbeytiriw hám olardı jetistiriwde hár bir miyweshi qániyge ushın zárúr bolıp esaplanadı.
Shınıǵıw mazmunı:
Hár qıylı usıllarda kózlerdi bórtik sabıwdı ámelde orınlap úyreniw, máselen pıshaq astında, aǵashlı yaki aǵashsız bórtik qalqanshasın, trubkashanı sabıw.


Ulıwma maǵlıwmatlar hám metodikalıq kórsetpeler

Nálxanalarda eń kóp tarqalǵan sabıw usıllarınan biri bul qalqansha yaki bórtik sabıw esaplanadı.

Qalqansha – bul paqal bólimi bolıp, shaqanıń buwınınan kesip alınadı, onıń uzınlıǵı 25-35 mm, eni 4-6 mm di quraydı. Qalqansha bórtik, japıraq sabaqshası bólegi, qabıq tasmachasi, kambiy hám juqa qatlam aǵashlıqtan ibarat boladı, qalqanshadan aǵashlıq alıp taslanadı.



27-súwret. Búrtikten sabıw usılları

28-súwret. T formada búrtikti sabıw

29-súwret. T formada búrtikti sabıw
Bórtik sabıwdıń qolaylı múddeti – analıq ósimliklerde shaqa jaqsı aǵashlasıp alǵan hám qabıq eń jaqsı ajralatuǵın jazǵı dáwir esaplanadı, olardan bórtik sabıw ushın qálemsheler kesip alınadı. Bul dáwir iyul` aqırı – avgust` ayı baslarına tuwrı keledi. Bórtik sabıw suwıq túsiwinen eki ay aldın tamamlanadı.
Dáneli miywelerde bórtiktiń pisip jetiliwi erte juwmaqlanadı, sol sebepli olarda bórtik sabıw erterek – iyun`-iyulda ótkeriledi.
Bórtik sabıw deneniń tómeńi bóliminde, topıraq betinen 3-6 sm bálentlikte ámelge asırıladı.
Bórtik sabıw qatar baǵdarında islenedi, sonda topıraqqa islew beriw processinde olarǵa kemrek zıyan jetedi.
Jaqsı aǵashlanǵan qálemsheler 30-40 sm uzınlıqta bórtik sabıwdan bir kún aldın tayarlanadı. Japıraqları sol gezde alıp taslanadı, sabaqshası 6-10 mm uzınlıqta qaldırıladı, baw etip baylanadı hám túr hámde sortı kórsetilgen yarlik jabıstırıp qoyıladı.
Bórtik sabıw óz pıshaǵında ámelge asırılsa jumıs ónimdarlıǵı artadı. Pıshaq astı usılında bórtik sabıwda dáslep qalqansha kesip alınadı, T-sıyaqlı usılda bolsa dáslep sabılıwshıda yarım ay sıyaqlı hám boylama kesimler tilinedi, soń qalqansha kesip alınadı hám pıshaq járdeminde ol kesilgen qabıq astına jaylastırıladı. Bórtik sabıw aǵashlı yaki aǵashsız qalqanshalar menen ámelge asırılıwı múmkin, hár qantay halatda hám bórtikler jaylastırıp bolınǵannan soń, polietilen tasmacha menen jaqsılap baylap qoyıladı. Bunda tasma bórtik joqarısınan eki-úsh, bórtik tómeninen bolsa úsh-tórt márte aylandırıp oraladı, tasmaniń tómeńi bólimi petlya menen bekkemlenedi.
Qabıq astına bórtik sabıw operaciyalarınıń tártip náwbeti tómendegishe: sabılıwshıda boylama hám kese-kesim tilimler tilinedi, sabıwshı qálemshesinen qalqansha kesip alınadı, soń qalqansha sabılıwshıga jaylastırıladı hám orap baylap qoyıladı.
Trubka sıyaqlı bórtik sabıw: sabılıwshıda tilimler tilinedi, qabıǵı xalqasha kórinisinde kesip alıp taslanadı, soń tap usınday diametrdegi sabıwshı qálemshesinen qalqansha kesip alınadı hám aldınnan alıp taslanǵan qabıq ornına jaylastırıladı hám jaqsılap orap baylanadı.