5– Tajriba ishi Mavzu: Mavxum qaynash qatlamining gidrodinamikasi Ishdan ma qsad

5.2-rasm: Danodar zarrachalar qatlami balandlig (a) va gidravlik 
qarshiligining (b) oqim tezligiga bog‘liqligi. 
Bunga sabab, kuzgalmas qatlam xolatidagi zarrachalar orasidagi tortishish 
kuchidir. Gaz oqimi tezligi w
mk
bo‘lganda, zarrachalar orasidagi torgishish 

---

kuchlarini engadi va gidrodinamik bosim kuchi (∆R) qatlam zarrachalari og‘irligiga 
tenglashadi. 
5.26-rasmdan ko‘rinib turibdiki, yuqorida aytilgan shartlar mavxum Qaynash 
jarayonining xamma oralig‘ida (SE chizik) bajarilmokla. Mavxum Qaynash 
boshlanishi bilan oqimning gidrodinamik bosim kuchlari qatlamdagi qattiq 
zarrachalar og‘irligini muvozanatda ushlaydi 
Gaz oqimi tezligi ortishi bilan qatlam zarrachalari og‘irligi o‘zgarmaydi. Demak, 
qatlamni mavxum qaynash xolatida ushlab turish uchun zarur bo‘lgan ∆R Xam bir 
xil bo‘ladi. Bu xolat 5.2b-rasmda SE chizigi bilan ifodalanadi. Agar tezlik yana 
oshirilsa, mavxum qaynash muvozanati buzilib, kurilmadan gaz oqimi bilan 
zarrachalar yoppasiga uchib chiqa boshlaydi. Ushbu xolatga oid tezlik uchib 
chiqish tezligi yoki ikkinchi kritik tezlik deb yuritiladi va W
uch
belgi bilan 
ifodalanadi. 
Ishni bajarish tartibi.
Mavxum qaynash qatlami bir va turli jinsli bo‘lishi mumkin. Bir jinsli mavxum 
qaynash amalda faqat tomchili suyuqlik oqimida qattiq zarrachalar mavxum 
qaynash jarayonidi sodir bo‘ladi. 
Bunda oqim tezligi w
mk
dan ko‘payib ketganda qatlam balandligi ortsa xam uni 
tepa chegarasi sezilarli darajada tebranmaydi (5.3a-rasm). Ammo, sanoat 
korxonalarida asosan «qattiq jism - gaz» sistemasida mavxum qaynash jarayoni 
ishlatiladi (5.3b-rasm). Odatda, bu sistema ko‘pincha, turli jinsli bo‘ladi. Ba’zi 
xollarda gaz pufakchalariga ega bo‘lgan mavxum qaynash jarayoni sodir bo‘ladi. Bu 
pufakchalar qatlam tepa qismiga etganda yoriladi va natijada qatlam balandligining 
tebranishiga olibkeladi (5.2a-rasm). SE va SE